پدیده سراب

با شنيدن نام سراب معمولا اولين تصاويري كه به ذهن خطور مي كند ، همان صحنه هاي خيال انگيز ويژه ازآب و تاب كارتوني هستندكه همگي كمابيش با آنها آشنا هستيم . مناطق سرسبز و زمين هاي پوشيده از نخل گرمسيري همراه آبگير يا بركه اي زيبا با آب زلال كه البته تمامي به محض رسيدن قهرمان داستان يكباره نيست و ناپديد مي شوند . اما آنچه بخواهيد در واقعيت و به دور از اين خيال پردازي هاي سينياتوري و استادانه سراب را بررسي كنيم بايد پذيرفت كه اين پديده كاملا علمي تقريبا هيچ تناسبي با شكل نمايشي و كارتوني خود ندارد .

به طور كلي در بيشتر انواع اين پديده شيئي چنان بازتاب مي يابد كه گويي بركه اي از آب در آن مكان و زير اين شيئ وجود دارد . در واقع اگر در جستجوي يك سراب واقعي و طبيعي هستند ، بايد سري به مناطق گرمسيري بزنيد و معمول ترين آنها را در بزرگراه ها ودر سطح جاده هاي آسفالته مشاهده كنيد .

سراب از ديدگاه علمي چگونه توجيه مي شود ؟
 اصل و ريشه ي اين پديده را بايد در شيوه ي حركت نور در محيط هاي مختلف و به تبع آن پديده ي شكست و انكسار نور بررسي كرد . همان طور كه مي دانيد پرتوهاي نور در عبور از محيط هايي با غلظت هاي متفاوت تغيير جهت داده و به عبارتي مي شكنند ، مثل عبورنور از هوا به آب و يا از هواي گرمتر به هواي سردتر و علت هم به تغيير سرعت نور در محيط هاي متفاوت بر مي گردد . سراب دقيقاً زماني رخ مي دهد كه شاهد يك جابجايي و تغيير بسيار سريع در چگالي هوا و اتمسفر جو هستيم : يعني زماني كه يك لايه هوا به مقدار نسبتا زيادي گرمتر از سطح مجاورش باشد . اين اتفاق معمولا در روزهاي گرم تابستان روي مي دهد ، به شكلي كه سطح يك جاده آسفالته كه زير تابش مستقيم خورشيد به شدت داغ شده است .لايه هوايي را كه دربالاي آن قرار دارد ، كاملا گرم مي كند و در نتيجه سبب ايجاد تفاوتي فاحش ميان چگالي هواي اين لايه و لايه هاي بالايي آن مي شود . بدين ترتيب با عبور نور از اين سطوح متفاوت جهت آن به سمت بالا تغيير مي يابد و سراب ايجاد مي شود .

براي بارزتر شدن قضيه به اين نكته توجه كنيد كه به طور معمول پرتوهاي بازتابي از يك شيئ مثلا يك خودرو در جهت هاي متعددي درفضا حركت مي كنند و يك جسم تنها در زماني قابل رويت خواهد بود كه گوشه اي از اين پرتوها با مردمك چشم برخورد كنند دريك روز كاملا ابري ، شما تنها همان نوري را مي بينيد كه به طور مستقيم از جسم به سوي چشمانشان بازتاب مي يابد ، اما در روزهاي آفتابي شرايط كمي متفاوت است در اينجا آن پرتوهايي كه به طور مستقيم از شيئي به سوي چشم ها حركت مي كنند همان وضعيت قبلي تكرار مي كنند . اما علاوه بر اين پرتوهايي نيز وجود دارند كه به سمت زمين حركت مي كنند اين پرتوها در عبور از لايه سردتر و چگالي تر بالايي به لايه گرمتر و سبك تر پائيني شكسته و به طرف چشمانش باز مي تابنددر نتيجه اين فرآيند ، شما شاهد 2 تصوير يكسان از شيئ خواهيد بود ، يكي روي جاده و ديگري در سطح آن .

مغز انسان تنها قادر به درك حركت نور در مسير مستقيم است ، بنابراين چنين به نظر مي آيد كه در سطح جاده چاله اي پر از آب وجود دارد كه تصوير دوم حاصل از انعكاس تصوير اول در داخل اين آب است . از اين نوع سراب به عنوان سراب پائيني و يا فرعي ياد مي شود چرا كه شكل گيري آن در زير خط افق است .

سرابهاي بالاتر و اصلي انواعي هستند كه در بالاي خط افق ظاهر مي شوند . اين نوع سراب در چشم اندازهاي پوشيده از يخ و يا آبهاي بسيار سرد روي مي دهد .

جايي كه يك لايه بسيار سردتر از هوا زير لايه نسبتاً گرمتر قرار گرفته است و همين باعث مي شود سراب خيلي بالاتر از سطح معمول آن ظاهر شود .

مشاهده ي قايق هايي كه در هوا شناورند بر اثر همين شكل سراب است . در اين نوع معمولاً شيئ بازتابي از اندازه هاي اوليه ي خود خارج شده و تصويري غير واقعي و بسيار بزرگتر را به نمايش مي گذارد

نرم افزار آموزش علوم سوم راهنمایی برگرفته از سایت انیاک

دانلود مستقیم (تمامی بخشها)
تا سه بخش اول رایگان

خرید سی دی و دی وی دی آموزشی
برای خرید سی دی آموزشی کلیک کنید.
قیمت : 12500 تومان

شهاب سنگ ها اجرام طبیعی هستند که توسط جاذبه ی زمین، به سمت آن کشیده شده و پس ازعبوراز جو به سطح زمین برخورد می کنند.این اجرام می توانند شامل تکه هایی ازسیارک ها، دنباله دارها و… باشند. سقوط شهاب سنگ ها ممکن است با ظهورآتش و سپس انفجار همراه باشد. شهاب سنگ ها را معمولا به نام محلی که درآن یافت می شوند نام گذاری می کنند. بعضی از این اجرام شبیه به سنگ های آتشفشانی زمین هستند.برخی دیگر شبیه آهن- نیکلی هستند که طبق باورهای امروزین هسته ی زمین رامی سارند. با این وجود بسیاری دیگر به هیچ چیز زمینی شباهت ندارند. بعضی ازشهاب سنگ ها ممکن است بازمانده ی ماده ی اولیه ای که منظومه ی شمسی ازآن پدید آمده، باشند. بررسی این گونه شهاب سنگ ها درآزمایشگاه دانشمندان را قادر می سازد تا با بخشی ازغباراختری که منظومه ی شمسی – از جمله خورشید وزمین- ازآن پدید آمده کار کنند.سقوط شهاب سنگ ها در برخی موارد شامل هزاران قطعه سنگ است که وزن آن ها روی هم به چندین تن می رسد. چنین مواردی را ((بارش شهاب سنگی)) می نامند و به هر قطعه ی جداگانه ازبارش شهاب سنگی ((پاره)) می گویند.

سقوط شهاب سنگ تنها مختص زمین نیست؛یعنی این احتمال وجود دارد که سطح کرات وسیارات دیگر نیزمورد اصابت شهاب سنگ ها قرارگیرد. به طورمثال دربیست وسوم فروردین امسال مریخ نورد روح تصویری را از محیط اطراف خود به زمین مخابره کرد که یک شهاب سنگ را در خود جای داده بود.شایان ذکر است که این شهاب سنگ آلن هیلز نام گرفته ویک شهاب سنگ آهنی است.

گاهی اوقات پیش می آید که شهاب سنگ بزرگی با سطح سیارات سنگی مانند زمین و مریخ ویا با سطح کراتی مانند ماه برخورد کنند.دراثر برخورد این گونه شهاب سنگ ها،روی سطح سیارات سنگی حفره ها وگودال هایی بوجود می آیند که تا حدودی به دهانه ی یک آتشفشان خاموش شباهت دارند؛به این حفره ها و گودال ها ((کریتر)) یا ((دهانه های برخوردی)) می گویند. دهانه ی برخوردی بسیار قدیمی واقع در بیابان آریزونا درآمریکای جنوبی ازاین جمله است.

۱) چگونه می توان یک تخم مرغ تازه و کهنه را از یکدیگر تشخیص داد؟ اگر یک تخم مرغ تازه را در ظرف آبی وارد کنیم در میان آب غرق می گردد در حالیکه یک تخم مرغ کهنه بر سطح آب شناور می ماند. ۲) دلیل شناور ماندن تخم مرغ کهنه بر سطح آب چیست؟ دلیل این شناوری رشد کیسه هوایی تخم مرغ در اثر گذشت زمان و تبخیر آب تخم مرغ از آن است. ۳) چرا گاهی اوقات تخم مرغ به سختی پوست کنده می شود؟ این خود دلیلی بر تازگی تخم مرغ است، اگر این تخم مرغ ها را به مدت یک هفته تا۱۰ روز در انبار نگهداری نمایند بعد از پختن معمولا راحت تر پوست کنده می شوند. ۴) چرا بعضی از تخم مرغ ها دارای یک حلقه سبزرنگ به دور زرده خود می باشند؟ علت تشکیل این حلقه ترکیب آهن و گوگرد موجود در تخم مرغ می باشد. ۵) آیا تخم مرغ های دارای این حلقه های سبزرنگ را می توان مصرف نمود؟ بلی، زیرا این حلقه ها دلیلی بر امر خرابی تخم مرغ نیست و اثری بر ارزش غذایی آن ندارد. ۶) کدام کشور بیشترین مصرف سرانه تخم مرغ را دارد؟ ژاپن ۷) رشته های نخی شکل سفید رنگ موجود در سفیده تخم مرغ چه نامیده می شود؟ شالاز ۸) ساختار شالاز از چه ماده ای تشکیل شده است؟ پروتئین ۹) وظیفه رشته شالاز در تخم مرغ چیست؟ نگهداری زرده در مرکز سفیده تخم مرغ است. ۱۰) چرا گاهی سفیده تخم مرغ کدررنگ است؟ کدر بودن سفیده تخم مرغ به دلیل وجود دی اکسیدکربن موجود در تخم مرغ است. ۱۱) آیا این امر (کدری سفیده تخم مرغ) دلیل بر تازگی آن است؟ بلی، دلیل این امر دی اکسیدکربن موجود در تخم مرغ بوده که فرصت خروج از پوسته را نیافته است. ۱۲) کریستال زرد یا سبزرنگ موجود در سفیده تخم مرغ بیانگر چیست؟ حضور بلورهای زرد یا سبزرنگ در سفیده خام به دلیل وجود ریبوفلاوین تخم مرغ است. ۱۳) آیا خوردن تخم مرغ خام صحیح است؟ خطر مسمومیت غذایی تخم مرغ های خام و ناپخته بالاست و بهتر است که غذاهای حاوی تخم مرغ خام مصرف نشوند. ۱۴) چرا باید تخم مرغ ها را در بسته های مخصوص خودشان نگهداری نمود؟ سطح پوسته تخم مرغ حاوی روزنه های بسیار است و اگر تخم مرغ را در بسته های مخصوص خودشان نگهداری ننماییم، از این طریق تخم مرغ بو و طعم غذاهای درون یخچال را جذب می نماید. ۱۵) بهترین راه ذخیره تخم مرغ ها چیست؟ بهترین راه ذخیره تخم مرغ ها اینست که در بسته های مخصوص خود و در یخچال نگهداری شوند. ۱۶) برای چه مدت می توان تخم مرغ ها را نگهداری نمود؟ تخم مرغ های تازه را می توان در بسته بندی های مخصوص خودشان و در دمای یخچالی ۴تا۵ هفته پس از تولید نگهداری کرد. ۱۷) جهت کاهش کیفیت تخم مرغ ها چه باید کرد؟ به محض خرید، تخم مرغ ها را از یخچال فروشگاه ها آنها را به یخچال منازل منتقل کرد. ۱۸) چرا باید تخم مرغ ها را در یخچال نگهداری کرد؟ تخم مرغ ها نیز مانند سایر مواد غذایی فسادپذیر بوده و دارای تاریخ مصرف است. اگر تخم مرغ را در فضای باز نگهداری نماییم این امر فساد تخم مرغ را تسریع می بخشد. ۱۹) رنگ پوسته تخم مرغ به چه عواملی بستگی دارد؟ این امر به نژاد مرغ های تخمگذار مربوط است. ۲۰) آیا رنگ پوسته تخم مرغ اثری در ارزش غذایی آن دارد؟ خیر، رنگ پوسته وابسته به نژاد بوده و هیچ اثری بر ارزش غذایی آن، کیفیت، طعم و نوع پخت آن ندارد. ۲۱) آیا بین لاله گوش مرغ های تخمگذار و رنگ تخم مرغ های آنها ارتباطی وجود دارد؟ بلی، مرغ های با لاله گوش سفید تخم مرغ سفید و مرغ های با لاله گوش قرمز تخم مرغ های قهوه ای تولید می نمایند. ۲۲) علت ایجاد لکه های خونی در تخم مرغ چیست؟ گاهی اوقات لکه های خونی کوچک در زرده تخم مرغ دیده می شود، این لکه ها دلیل بر نطفه دار بودن تخم مرغ نیست، بلکه به علت پارگی عروق خونی بر روی زرده در طی شکل گیری تخم مرغ بوجود می آیند. ۲۳) آیا از تخم مرغ های دارای لکه خونی می توان استفاده نمود؟ بلی، می توان با نوک چاقو آن لکه ها را برداشت و از تخم مرغ ها استفاده نمود. ۲۴) درجه بندی یک تخم مرغ بر چه اساسی تعیین می گردد؟ تخم مرغ ها را بر مبنای کیفیت پوسته، کیفیت داخلی و اندازه کیسه هوایی آنها درجه بندی می کنند. ۲۵) نگهداری تخم مرغ به مدت ۱ روز در دمای اتاق معادل چند روز نگهداری آن در یخچال است؟ معادل با نگهداری آن به مدت یک هفته در یخچال است. ۲۶) بهترین محل نگهداری تخم مرغ ها در یخچال کجاست؟ تخم مرغ را باید در طبقات یخچال و در بسته های مخصوص خودشان نگهداری نمود. ۲۷) چرا درب یخچال محل مناسبی جهت نگهداری تخم مرغ نیست؟ چون دارای نوسانات دمایی زیادی است. ۲۸) مصرف سرانه تخم مرغ در ایران چقدر است؟ ۸۴/۵ کیلوگرم در سال. ۲۹) پنج گروه عمده غذایی کدامند؟ نان ها، سبزی ها، میوه ها، گوشت، ماکیان، تخم مرغ، ماهی و حبوبات، شیر و لبنیات. ۳۰) آیا می توان تخم مرغ را بعنوان یک رژیم غذایی سالم مصرف نمود؟ تخم مرغ در گروه گوشت و ماکیان قرار دارد و می توان آن را بطور متناوب به جای گوشت قرمز، ماهی و مرغ استفاده نمود. ۳۱) تخم مرغ حاوی چه مواد غذایی است؟ پروتئین، کلسیم، فسفر، انواع ویتامین ها و مواد معدنی، چربی ها. ۳۲) چه عواملی در افزایش میزان سطح کلسترول خون موثرند؟ چربی های اشباع در مقایسه با کلسترول رژیم غذایی بر افزایش میزان سطح کلسترول خون موثرتر هستند. ۳۳) کلسترول چیست؟ کلسترول از نظر ساختار شیمیایی نوعی موم محسوب می شود. ۳۴) نقش کلسترول چیست؟ کلسترول در ساختمان سلول ها و هورمون ها بدن نقش بسزایی را ایفا می نماید. ۳۵) کلسترول توسط کدام عضو بدن تولید می گردد؟ کبد ۳۶) انواع کلسترول کدامند؟ کلسترول غذایی و کلسترول خون. ۳۷) کلسترول غذایی چیست؟ کلسترولی است که از طریق غذا وارد بدن می شود. ۳۸) کلسترول خون چیست؟ کلسترولی است که در عروق خونی جریان دارد. ۳۹) آیا همه منابع غنی از پروتئین گرانقیمت هستند؟ خیر، زیرا تخم مرغ یک منبع غنی از پروتئین با قیمت مناسب است که محققین از آن به عنوان یک معیار استاندارد جهت اندازه گیری پروتئین سایر مواد غذایی بهره می برند. ۴۰) هر مرغ بطور متوسط سالانه چه تعداد تخم مرغ می گذارد؟ در حدود ۳۰۰ عدد. ۴۱) چه میزان چربی در تخم مرغ موجود است؟ ۵/۴ گرم چربی. ۴۲) چه میزان از چربی موجود در تخم مرغ اشباع است؟ ۵/۱ گرم. ۴۳) چه میزان از چربی موجود در تخم مرغ غیراشباع است؟ ۸/۲ گرم. ۴۴) میزان بالای کلسترول خون باعث چه رخدادهایی می گردد؟ اگر میزان کلسترول خون بالا باشد، سبب می گردد که سرخرگ ها مسدود گردند و این امر باعث کندشدن حرکت خون در رگ ها گردیده و ممکن است آن را بطور کلی مسدود نماید و باعث حمله قلبی گردد. ۴۵) چگونه می توان میزان کلسترول خون و خطرات حمله قلبی را کاهش داد؟ با عدم مصرف چربی های اشباع، افزایش تمرینات بدنی، داشتن وزن متناسب با قد و عدم مصرف سیگار می توان سطح کلسترول خون را کاهش داد. ۴۶) مسمومیت غذایی چیست؟ تمامی مواد مغذی قابلیت انتقال میکرو ارگانیزم ها و توکسین ها را دارند که اگر بر اثر فرآوری مناسب از بین نروند، نتیجه آن مسمومیت غذایی است. ۴۷) چگونه می توان خطر مسمومیت غذایی توسط تخم مرغ را کاهش داد؟ پوسته یک تخم مرغ معمولا حاوی انواع میکروارگانیزم هاست که با ضدعفونی نمودن، شستن و پاک کردن پوسته یک تخم مرغ می توان خطر مسمومیت توسط میکروارگانیزمها را کاهش داد. ۴۸) برای کاهش احتمال خطر مسمومیت به هنگام طبخ غذا با تخم مرغ چه باید کرد؟ از تخم مرغ های آلوده، ترک دار، شکسته و… نباید استفاده نمود و از روش های اصولی چون شستن دست ها، ضدعفونی کردن وسایل و ظرف های آشپزخانه و… بهره برد. ۴۹) باکتری ها علاوه بر غذا به چه عوامل دیگری نیازمندند؟ رطوبت، دما و زمان. ۵۰) جهت از بین بردن خطر وجود باکتری ها در تخم مرغ از چه روش هایی می توان بهره برد؟ سرد کردن و پختن. ۵۱) معروف ترین باکتری موجود در تخم مرغ چه نام دارد؟ سالمونلا انتریدیس. ۵۲) کدام مواد موجود در تخم مرغ به مصارف دارویی و شیمیایی می رسند؟ لیزوزیم و فسفوتین. ۵۳) جهت مصرف مجدد غذاهای حاوی تخم مرغ آن را باید تا چه دمایی حرارت داد؟ ۷۰درجه سانتیگراد. ۵۴) باقی مانده غذاهای حاوی تخم مرغ را باید در چه دماهایی نگهداری نمود؟ در مکانی با دمای بیش از ۶۰درجه سانتیگراد و یا در مکانی با دمای کمتر از ۱۰درجه سانتیگراد. ۵۵) برای تهیه تخم مرغ پخته آن را باید تا چه مدت حرارت داد؟ ۷تا۹ دقیقه. ۵۶) برای طبخ غذاهای حاوی تخم مرغ تا چه دمایی باید آنها را حرارت داد؟ تا بیش از ۷۰درجه سانتیگراد. ۵۷) رنگ زرده تخم مرغ به چه عواملی بستگی دارد؟ جیره غذایی مرغ های تخمگذار. ۵۸) جهت نگهداری تخم مرغ در بسته های مخصوص شان، باید آنها را چگونه در بسته ها جای داد؟ قسمت پهن تخم مرغ باید رو به بالا باشد. ۵۹) آیا می توان تخم مرغ را در فریزر نگهداری نمود؟ خیر. ۶۰) تخم مرغ پخته را تا چه مدت می توان در یخچال نگهداری نمود؟ تا ۱ هفته.

هیدرولوژی یا آب شناسی از دو کلمه Hydro به معنی آب و Logos به معنی شناسایی گرفته شده است.هیدرولوژی علم مطالعه آب کره زمین است و در مورد پیدایش ، چرخش و توزیع آب در طبیعت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب ، واکنش‌های آب در محیط و ارتباط آن با موجودات زنده بحث می‌کند بنابراین ملاحظه می‌شود که هیدرولوژی در برگیرنده تمامی داستان آب است.

هیدرولوژی چیست ؟

بر اساس آخرین مطالعات تا کنون ۵ میلیارد سال از عمر زمین می گذرد و شواهد مشان می دهد که آب از همان ابتدای تشکیل کره زمین نقش مهمی در تحول و قابل سکونت کردن آن به عنوان تنها سیاره قابل زیست داشته است . با تشکیل اقیانوسها و در یاها و تشگیل بخار از روی آنها و ایجاد ابر و بارندگی و به طور کلی گردش آب در طبیعت و جاری شدن آب در رودخانه ها و بازگشت مجدد آن به طروق مختلف به اقیانوسها ، ابتدا زندگی اولیه با گیاهان و جانداران پست آغاز شد و سپس گیاهان و حیوانات عالی به وجود آمدند.

پوسته زمین که از سنگهای آذرین سرد شده تشکیل شده بود در اثر تماس با هوا و جو تحت تأ ثیر پدیده هوازدگی قرار گرفت و تغییرات همزمان آب ، دما و یخبندان باعث تکه تکه شدن سنگها شده وجاری شدن آبها آنها را جابه جا کرده و دشتهای وسیعی را که دارای پوشش خاک بودند به وجود آوردند . این پوشش خاکی همراه با آب قابل دسترس در طبیعت محیط مناسبی را برای رشد گیاهان فراهم شد و محیط مناسب برای زندگی بشر آماده و مهیا گردید . انسانهای نخستین از آب تنها برای شرب استفاده می کردند بتدریج با پیشرفت تمدن و گذشت زمان از آن برای گردش آسیابها ، کشاورزی و حمل و نقل نیز استفاده کرد.

همزمان با پیشرفت تمدنها استفاده از آب نیز شکل تازه ای به خود گرفت به طوری که در بسیاری از زمینه ها ، از کشاورزی گرفته تا صنعت و از همه مهمتر تولید انرژی از آب استفاده می شود و امروزه دسترسی به آب کافی و با کیفیت مناسب در زمان و مکان مناسب مد نظر می باشد و هرگونه کمبود آب را مانعی در جهت توسعه پایدار می داند به همین دلیل هرساله سرمایه های زیادی برای توسعه منابع آب و طرحهای مرتبط با آن مثل سدسازی و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی ، آبخیز داری ، مهار سیل و تغذیه آبهای زیر زمینی انجام می دهند .

سیکل (چرخة) هیدرولوژی

گردش آب درطبیعت که به آن سیکل هیدرولوژی یا چرخة آب گفته می شود، عبارت است از حرکت وجابجائی آب درقسمتهای مختلف کره زمین. این سیکل یک چرخش ساده نیست بلکه مجموعه ای از حرکات وچرخشهای مختلف تحت تأثیر نیروی متفاوتی از جمله نیروی جاذبه ، نیروی ثقل، تغییرات فشار وانرژی خورشیدی می باشد.این چرخش درسه بخش مختلف کره زمین یعنی اتمسفر(هواسپهر) یاچون هیدروسفر یا آب سپهر، لیتوسفریا سنگ سپهر صورت می گیرد. آب درداخل وبین این سرلایه درلایه ای به ضخامت ۱۶ کیلومتر صورت می گیرد که ۱۵کیلومترآن دراتمسفر وتنها ۱ کیلومترآن درداخل لیتوسفر قراردارد.

سیکل هیدرولوژی درواقع یک سیکل بدون ابتدا وانتها می باشد. بدین ترتیب که آب ازسطح دریاها وخشکیها تبخیر شده وارد اتمسفر می گردد وسپس دوباره بخارآب واردشده به جو طی فرآیندهای گوناگون به صورت نزولات جوی یا برسطح زمین ویا بر سطح دریاها واقیانوسها فرو می ریزد. پس نزولات جوی ممکن است با سه حالت روبرو شوند:

۱- قبل از رسیدن به سطح زمین توسط شاخ وبرگ گیاهان گرفته می شوند.(برگاب،باران گیرش)

۲- درسطح زمین جاری می شوند.(رواناب)

۳- درخاک نفوذ می کنند.

مقداری از آب که در داخل خاک نفوذ می کند یا براثر تبخیر به هوا برمی گردد یا وارد منابع آب زیر زمینی می شود که سرانجام از طریق چشمه ها ویا تراوش به داخل رودخانه ها مجدداً در سطح زمین ظاهر می گردد. درتمام این موارد آب با تبخیر وبازگشت مجدد به اتمسفر سیکل هیدرولوژییا گردش آب در طبیعت را تکمیل می کند .درشکل ۱ که نموداری از چرخه هیدرولوژی می باشد نقل وانتقالات آب در طبیعت را نشان میدهد. همانطور که شکل۱ نشان میداد عناصر مهم گردش آب در طبیعت را بارندگی P) -( رواناب(R)-تبخیر(E) -تعرق(T) -نفوذ(I) -وجریانهای زیرزمینی(G) تشکیل می دهند .

بارندگی: PRECIPITATION

بارندگی مقدار آبی است که از سطح خشکی ها ودریاها تبخیر می شود ودرداخل جو بطور موقت بصورت بخار ذخیره میگردد. این بخار آب موجود درجو طی فرآیندهای فیزیکی مختلف متراکم (CONDENSATION) می شود وبه شکل ابر در می آیدکه پس از اشباع شدن ، قطرات آب با ذرات یخ تشکیل شده بصورت برف ، باران، تگرگ وغیره که جمعاً نزولات جوی یا بارندگی گفته می شوند دوباره به زمین برمی گردند. بارندگی پدیده ای است که انسان کمتر در آن می تواند دخل وتصرف کند.

تبخیر:EVAPORATION

تبخیر پدیده ای است که از هرگونه سطح مرطوب مانند سطوح آزاد آب یا سطح مرطوب خاک وگیاه صورت می گیرد. طی این فرآیند آب مایع به بخار تبدیل می شود ومجدداً آب به جو زمین برمی. از عوامل مؤثر براین فرآیند می توان به دمای هوا، سرعت باد، تابش خورشید اشاره کرد که هرچه میزان آن بیشتر باشد سرعت تبخیر نیز بیشتر است.

اهمیت آب در ایران :

ایران با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی که در بین مدار ۲۵تا۴۰ درجه عرض شمالی و ۴۴تا ۶۴ درجه طول شرقی واقع شده است از مناطق خشک جهان به شمار میرود زیرا میزان متوسط بارندگی سالانه آن کمتر از یک سوم متوسط بارندگی کره زمین (۸۶۰) می باشد . این مقدار بارندگی هم در سطح کشور به طور یکنواخت توزیع نشده است به علت کمبود میزان بارندگی به جز نواحی شمالی و شمال غرب و تا حدودی غرب کشور رود خانه های دائمی کم تر وجود دارد . در سطح کشور مناطقی وجود دارد که نه تنها با کمبود آب سطحی مواجه هستند بلکه آب زیر زمینی آنها هم شور است.البته این کمبود آب در کشور ما مربوط به عصر حاضر نبوده بلکه در گذشته نیز مردم با کمبود آب مواجه بوده اند وجود سدها و بندهای تاریخی کشور دلیلی بر این ادعاست .اما از آنجایی که در گذشته سطح توقع مردم به علت پایین بودن شرایط زندگی کم بوده است ، قرنها بطور هماهنگ از منابع آب و خاک استفاده کرده اند و آب مورد نیاز را از طروق مختلف به دست آورده اند و مسئله کمبود آن مطرح نبوده و مسئله اصلی روش های بهره برداری از آن بوده است . اما در عصر حاضر از یک طرف کمبود آب قابل استفاده و از طرف دیگر افزایش رشد جمعیت و مصرف آب و از همه مهمتر بالا رفتن سطح زندگی و ماشینی و صنعتی شدن و رشد تکنولوژی مسئله نیاز به آب و کمبود آن رابیش از پیش مطر ح می سازد :

مسائل شناخت آبهای سطحی :

برای جلوگیری از هدر رفتن آبهای سطحی و خسارات ناشی از آنها دو کار زیر بنایی عبارت است از :

۱- تأ‌مین نیروی انسانی

۲ – تأسیس ایستگاههای اندازه گیری آب و آمار برداری مرتب از آنها

امروزه هیچ طرح عمرانی و زیر بنایی بدون استفاده از آمار در زمینه های مختلف امکان پذیر نمی باشد . لذا آمار مورد استفاده باید دقیق و دارای قابلیت اعتماد باشد و همچجنین تعداد سالهای آماری نیز زیاد باشد .

ایستگاههای اندازه گیری دبی رو دخانه ها در ایران از سال ۱۳۲۵ تأسیس شده اند اما تعداد آنها کم بوده و طول دوره آماری آنها با توجه به سال تأسیس کوتاه می باشد اما در کشور های پیشرفته طول دوره آماری به بیش از ۱۵۰ سال می رسد . در کشور ما تهداد ایستگاههای که دارای آمار بیش از ۵۰ سال می باشند بسیا رکم است و تنها شامل ایستگاههایی است که بر روی رودخانه های جاجرود ، لار و گلپایگانو یکی دو رودخانه دیگر است ، می باشد. امروزه در سطح کشور ایستگاههای اندازه گیری دبی آب زیاد بوده ودر حال گسترش می باشد.

نه تنها تعداد ایستگاهها و طول دوره آماری مهم است بلکه تععن دقیق ایستگاههای هیدرومتری اهمیت زیادی دارد که حتما باید توسط متخصصان این امر تععن شود .
هیدرولوژی علمی است که در مورد پیدایش خصوصیات و نحوه توزیع آب در طبیعت بحث می‌کند ولی عملا واژه هیدرولوژی به شاخه‌ای از جغرافیای فیزیکی اطلاق می‌شود که گردش آب در طبیعت را مورد بررسی قرار می‌دهد. انجمن علوم و فنون ایالات متحده تعریف زیر را برای هیدرولوژی برگزیده است:

هیدرولوژی علم مطالعه آب کره زمین است و در مورد پیدایش ، چرخش و توزیع آب در طبیعت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب ، واکنش‌های آب در محیط و ارتباط آن با موجودات زنده بحث می‌کند بنابراین ملاحظه می‌شود که هیدرولوژی در برگیرنده تمامی داستان آب است.

وضعیت کنونی آبهای جهان

   مقدار آب موجود در سیاره زمین تقریباً همواره ثابت بوده است. اگر کره زمین را از بالا بنگیرید آن را به شکل کره ای آبی رنگ خواهید دید زیرا بخش اعظم سطح آن را اقیانوس ها و دریاها فراگرفته اند و وسعت خشکی ها بسیار کمتر از آبها است. ازنظر مقدار و حجم ۲/۹۷ درصد از آب های موجود در سیاره زمین در اقیانوس و دریاها انباشته شده اند و فقط ۸/۲ درصد از آبها به شکل رودها، یخچال ها،‌دریاچه ها،‌آب موجود در اتمسفر و آب موجود در خاک ها و آب های زیرزمینی می باشند. انسان برای انجام فعالیت های خود به آب های شیرین نیاز دارد. آب شیرین یعنی آبی که میزان نمک های آن بسیار کم باشد.   آب های اقیانوس ها و دریاها شورهستند و استفاده از آنها مستلزم تصفیه کردن است که این امر نیازمند سرمایه گذاری برای احداث تأسیسات آب شیرین کن می باشد. حجم آب های شیرین در جهان بسیار کم و فقط حدود ۸/۲ درصد از حجم کل آب های جهان است. مقدار زیادی از آب های شیرین جهان به شکل یخ در یخچال های قطبی و کوهستانی قراردارد.

وضعیت آب های ایران

   با توجه به قرارگرفتن ایران در نواحی خشک و نیمه خشک، مقدار بارندگی و حجم آب های ایران به اندازه کافی نیست و ریزش های جوی در همه جا به یک اندازه فرو نمی ریزد. مشکل آب در کشور ما علاوه بر کمبود ریزش های جوی، بالابودن میزان تبخیر است. یعنی بخش اعظم آب های ناشی از بارندگی طی فرآیند تبخیر، بخار شده و از دسترس خارج می شود که آن را تبخیر واقعی می نامند. علاوه بر تبخیر واقعی باید به تبخیر بالقوهتوجه کرد. یعنی مقدار آبی که از دسترس باشد به وسیله خورشید تبخیر می گردد. میزان تبخیر بالقوه بیشتر از تبخیر واقعی است زیرا معمولاً آبی که برای تبخیر در محیط وجود دارد، کمتر از توانایی آن محیط برای تبخیر می باشد.

 منابع آب ایران

   کشور ایران، با اینکه ۱/۱ درصد از مساحت خشکی های جهان را به خود اختصاص داده،‌فقط ۳۴ صدم درصد از آبهای موجود در خشکی های جهان را در اختیار دارد. از سوی دیگر در اغلب مناطق ایران، ریزش های جوی اکثراً در فصل بهاری صورت می گیرد که نیاز چندانی به آب برای فعالیت های کشاورزی نیست همچنین ، ریزش های جوی به طور یکسان در کشور فرو نمی بارند و برخی مکان ها بارندگی بیشتر و برخی بارندگی کمتر دریافت می کنند. محدودیت منابع آب و توزیع فصلی نامناسب بارندگی نشان می دهد که ابتدا باید ظرفیت منابع آب های موجود سطحی و زیرزمینی کشور را به خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه ریزی جامع ای برای بهره برداری صحیح از آنها صورت گیرد.

• آیا می دانید میانگین بارندگی در سطح کشور ۲۵۰ میلیمتر در سال می باشد
• آیا می دانید  متوسط بارش های سالانه در کشور  ۴۱۳ میلیارد متر مکعب است.
• آیا می دانید میانگین بارندگی در جهان حدود ۸۰۰ تا ۸۲۰ میلیمتر است (بیش از ۳ برابر ایران)
• آیا می دانید که بیش از ۷۰% نزولات تبخیر و به جو باز می گردد.
• آیا می دانید که میزان کل آب کشور پس از تبخیر (و با احتساب ۸ میلیارد متر مکعب ورودی) حدود ۱۳۰ تا ۱۳۲ میلیارد متر مکعب است.
• آیا می دانید که با توجه به محدودیت ها و شرایط جغرافیایی کشور ، حداکثر ۸۰% از پتانسیل فوق، قابل استفاده می باشد.
• آیا می دانید مصرف سالانه آب در بخشهای شرب، کشاورزی و صنعت ۹۰ میلیارد متر مکعب است.
• آیا میدانید با توجه به رشد جمعیت و توسعه، امکان استفاده از ظرفیت های باقیمانده، بسیار اندک است.

شیشه
شیشه مایعی است بسیار سرد شده و در حرارتی پایین تر از نقـطه انجماد آن ، در حالت مایع قـرار دارد و به طور عمومی ، جسمی است شـفـاف که نور به خوبی از آن عبور می کند و پشت آن به طور وضوع قابل رویت است . 
دید کلی :
     شیشه از نظر ساختمان مولکولی در حالت جامد آرایش مولکولی نامنظم دارد . در درجه حرارت های بالا شیشه مثل هر مایع دیگری رفتار می کند . اما با کاهش دما گرانروی آن به طور غـیر عادی افزایش می یابد و باعـث می شود مولکول ها نتوانند در آرایشی که مورد نیاز بلور است ، قرار گیرند . به این ترتیب شیشه از نظر ساختمان مولکولی مانند مایعات نامنظم است ولی این ساختمان غـیر منظم دیگر متحرک نیست .
    شیشه جسمی سخت است که سختی آن حدود 8 می باشد و همه به جز الماس ها را خط می اندازد . وزن مخصوص شیشه 5/2 گرم بر سانتی متر مکعب بوده و بسیار ترد و شکننده است . شیشه در مقابل تمام مواد شیمیایی حتی اسیدهای قوی و بازها مقاومت کرده و تحت تاثیر خورندگی واقع نمی شود ، به همین عـلت ظروف آزمایشگاهی را از آن می سازند . فقط اسید فلوئوریک اچ اف بر آن اثر داشته و شیشه را در خود حل می کند .

اجزاء متر

سانتیمتر =10میلی متر=یک صدم متر

دسیمتر=100میلیمتر=10سانتیمتر=یک دهم متر

میلیمتر =یک دهم سانتی متر =یک هزارم متر

میل جدید جغرافیایی=7420متر

میل انگلیسی=36اینچ=14/9سانتی متر=878/0 ذرع

اینچ انگلیسی=54/2سانتی متر

یارد=90سانتیمتر=3فوت

3فوت=1یارد=90سانتی متر

میل دریایی بین المللی =01/1852متر(یک میل دریایی در یک ساعت برابر یگ گره دریایی سرعت است)

یک درجه از خط استوا مساوی با 15میل جغرافیایی و برابر با 300/111 کیلو متر است

مقیاس سطح:

سانتیمتر مربع=100میلیمتر مربع

دسیمتر مربع=100سانتیمتر مربع

متر مربع=10000سانتیمتر مربع

آر=100متر مربع

جریب=1000ذرع

هکتار=100آر=10000متر مربع

کیلومتر مربع=100هکتار=1000000متر مربع

یارد مربع=836/0 متر مربع

اینچ مربع=51/6 سانتیمتر مربع

مقیاس حجم:

سانتی مترمکعب=1000میلیمترمکعب

دسیمتر مکعب=100سانتیمتر مکعب=1000000میلیمتر مکعب

متر مکعب = یک استر= 1000دسیمتر مکعب =1000000000میلیمتر مکعب

اینچ مکعب = 386/16 سانتیمتر مکعب

یارد مکعب = 764/0متر مکعب

حجم مایعات:

سانتی لیتر=10میلی لیتر

دسی لیتر =10سانتی لیتر= 100میلی لیتر

لیتر =10دسی لیتر= 100 سانتی لیتر= 1000میلی لیتر

دکا لیتر =10لیتر= 100دسی لیتر

هکتو لیتر= 10 دکا لیتر =100 لیتر

کیلو لیتر= 10هکتولیتر= 1000لیتر

یک بشکه= 919/4 هکتو لیتر

یک لیتر معادل با حجم یک کیلوگرم آب خالص در شرایط استاندارد میباشد واین حجم تقریبا معادل 1000 سانتیمترمکعب ویا یک دسی متر مکعب است

متر مکعب = 10هکتولیتر =1000 لیتر

مقیاس وزن:

واحد وزن  عبارت از گرم است که معادل با وزن یک سانتیمتر مکعب آب مقطر 4 درجه سانتیگراد حرارت در خلا میباشد

سانتی گرم =10 میلی گرم

دسی گرم = 10 سانتی گرم= 100میلی گرم

گرم = 10دسی گرم = 1000 میلی گرم

دکا گرم =10 گرم

هکتو گرم = 10 دکا گرم=100گرم

کیلو گرم= 10هکتو گرم = 1000گرم

تن= 1000کیلو گرم

یک لیتر آب = یک کیلو گرم

یک لیور فرانسه = 5/497 گرم = تقریبا نیم کیلو

یک پوند انگلیسی = 16 انس انگلیسی = 6/453 گرم

هندردویت انگلیسی =112 پوند

هندردویت آمریکایی = 100 پوند

اوزان و مقیاسها در ایران:

یک خروار = 64000مثقال =96/296کیلو گرم =100من سقط

یک من سقط = 640 مثقال =9696/2 کیلو گرم = 4 چارک = 40 سیر

یک چارک =160 مثقال=4/742 گرم = ده سیر

یک سیر = 16مثقال = 24/74گرم

یک مثقال = 64/4 گرم =24 نخود

یک نخود = 1933/0 گرم = 4 گندم

یک ری = 2560 مثقال =8784/11کیلو گرم = 4 من سقط

یک من شاهی = 1280مثقال = 9392/5 کیلو گرم = 2 من سقط

یک پوط = 3520 مثقال = 3328/16 کیلو گرم = 5/5 سقط

یک قیراط = 9/205 گرم

 مقیاسها و روابط بین آنها:

متر = 100 سانتیمتر= 28/3فوت = 96/0ذرع

کیلو متر= 1000 متر = 3280 فوت = 960 ذرع

ذرع = 104 سانتیمتر = 16 گره = 32 بهر

یارد = 914/0 متر =36 اینچ

اینچ = 54/2 سانتیمتر = 83/0 فوت

فوت = 12 اینچ = 305/0 متر

فرسنگ = 6000 ذرع = 6 کیلومتر

میل انگلیسی = 3پا =36 اینچ = 4/91 سانتی متر

هکتار = 10000 متر مربع = جریب = 47/2 ایگر

ایگر = 404/0 هکتار = 4048 متر مربع

لیتر = 1000 سانتیمتر مکعب = یک کیلو گرم آب

گرم =43/15 گرین = تقریبا 5 نخود

کیلو گرم = 1000 گرم = 2/2 پوند = تقریبا یک سو م من تبریز

من شیراز= 720مثقال = 45 سیر

منبع:وبلاگ گروهی معلمان ریاضی راهنمایی کشور

مُشتَری یا هُرمُز یا اورمزد یا برجیس یا زاوش بزرگ‌ترین سیاره سامانه خورشیدیاست. از نظر دوری از خورشید، مشتری پنجمین سیاره پس از تیر و ناهید و زمین و بهرام است.

نگاه کلی

به یک روند مشتری چهارمین شی درخشان،در آسمان می‌باشد (پس از خورشید، ماه و ناهید) اگرچه گهگاه بهرام (مریخ) درخشان‌تر به‌نظر می‌آید.

جرم مشتری ۲٫۵ بار از مجموع جرم سیارات سامانه خورشیدی بیش‌تر است. جرم مشتری ۳۱۸ بار بیش‌تر از جرم زمین است. قطر آن ۱۱ برابر قطر زمین است. مشتری می‌تواند ۱۳۰۰ زمین را درخود جای دهد. میانگین دوری آن از خورشید در حدود ۷۷۸ میلیون و ۵۰۰ هزار کیلومتر می‌باشد یعنی بیشتر از ۵ برابر دوری زمین از خورشید. ستاره‌شناسان با تلسکوپهای برپاشده در زمین وماهواره هائی که در مدار زمین می‌گردند به بررسی مشتری می‌پردازند. ایالات متحده تا کنون ۶فضاپیمای بدون سرنشین را به مشتری فرستاده‌است. در ژوئیه ۱۹۹۴، هنگامی که ۲۱ تکه ازدنباله دار شومیکر-لوی ۹ با اتمسفر مشتری برخورد کرد ستاره‌شناسان شاهد رویدادی بسیار تماشائی بودند. این برخورد برانگیزاننده ی انفجارهای سهمناکی شد که پاره ای از آن‌ها قطری بزرگتر از قطر زمین داشتند.

ویژگی‌های فیزیکی

مشتری گوی غول پیکری آمیخته از گاز و مایع است و گمان می رود مقداری سطح جامد داشته باشد. سطح سیاره از ابرهای ستبر زرد، قرمز، قهوه‌ای و سفید رنگ پوشیده شده‌است. بخش های روشن تر «ناحیه» و بخش های تاریک تر «کمربند» نامیده می‌شوند. کمربندها و ناحیه‌ها به موازات استوای سیاره قرار دارند. مشتری همچنین گرانش بسیار قوی نیز دارا می باشد.

مدار و چرخش

هرمز در یک مدار کم وبیش تخم مرغی (بیضی‌گون) به دور خورشید می‌چرخد. هر دور ۱۲ سال زمینی به درازا می‌کشد. همچنان که سیاره به دور خورشید می‌گردد، به دور محور پندارین (فرضی) خود نیز می‌گردد. چرخش هرمز به دور خود تند تر از هر سیارهٔ دیگری در سامانهٔ خورشیدی است؛ تنها ۹ ساعت و ۵۶ دقیقه نیاز است تا هرمز یک بار به دور خود بچرخد. (آن را با چرخش ۲۴ ساعتهٔ زمین به دور خود بسنجید)

برای اندازه‌گیری تندی گردش سیارات گازی به دور خود، دانشمندان ناگزیرند روش‌های غیر مستقیم به کار برند. آن‌ها نخست سرعت میانگین چرخش ابرهای قابل مشاهده را اندازه‌گیری می‌نمایند. هرمز به اندازه نباز امواج رادیویی می فرستد که به دست رادیو تلسکوپهای زمینی دریافت گردد. هم اکنون دانشمندان از اندازه امواج برای سنجش سرعت چرخش هرمز بهره می برند. قدرت امواج، تحت تاثیر میدان مغناطیسی سیاره، در یک الگوی تکراری ۹ ساعت و ۵۶ دقیقه‌ای ، تغییر می‌کند؛ زیرا سرچشمهٔ میدان مغناطیسی، هسته سیاره می‌باشد. این تغییرات نشان دهندهٔ سرعت چرخش درونی سیاره‌است. چرخش تند هرمز مایه ی برآمدگی در استوا و پخی در قطب‌هایش می‌شود. قطر استوایی هرمز ۷ درصد بیشتر از قطر آن در راستای قطب‌هاست.

جرم و چگالی

نیروی گرانش در سطح سیاره ۲٫۴ برابر بیش تر از سطح زمین می‌باشد. یعنی چیزی که روی زمین ۱۰۰ نیوتون وزن دارد، در روی هرمز وزنی برابر با ۲۴۰ نیوتون خواهد داشت. جو هرمز ساخته شده‌است از: ۸۶ درصد هیدروژن ۱۴ درصد هلیوم و مقدار ناچیزی متان، آمونیاک،فسفین، آب، استلین، اتان، ژرمانیم و مونو اکسید کربن. درصد هیدروژن ، بر پایه شمار مولکول‌های موجود در جو می‌باشد تا جرم کلی آنها.

این سیاره از لایه‌های رنگی از ابرها در ارتفاعات مختلف ساخته شده‌است. مرتفع‌ترین ابرهای سفید از کریستالهای منجمد آمونیاک ساخته شده‌اند. بخش های تاریک‌تر و ابرهای کم بلندا در کمربندها جای گرفته اند. پایین‌ترین سطحی را که می‌توان دید از ابرهای آبی رنگ ساخته شده‌است. دانشمندان امید کشف ابرهای آب‌دار را در ۷۰ کیلومتری سطح زیرین ابرهای آمونیاکی دارند. هر چند که تاکنون چنین سطحی پیدا نشده‌است.

لکه سرخ بزرگ

بارزترین نمود سطح هرمز لکه سرخ بزرگ آن می‌باشد که توده گاز چرخانی است که همانندی به گردباد دارد. قطر این لکه سه برابر قطر زمین است. رنگ لکه بیشتر از قرمز آجری به قهوه‌ای کمرنگ تغییر می‌کند و گاهی این لکه تماما ناپدید می‌گردد. رنگ آن شاید برآمده از اندازه ی کم فسفر وگوگرد در کریستال‌های آمونیاک باشد. تندی چرخش لکه در لبه آن در حدود ۳۶۰ کیلومتر در ساعت است. این لکه در فاصله یکسانی از استوا به آرامی از شرق به غرب حرکت می‌کند. ناحیه‌ها و کمربندها و لکه بزرگ ، بسیار پایدار و همانند سیستم چرخش زمین می‌باشد. از زمانی که رابرت هوک در سال ۱۶۶۴ این لکه را پیدا کرد, این ویژگی ها تغییرات چندانی نداده‌اند.

دما

دمای هوا در ابرهای بالائی هرمز در حدود ۱۴۵- درجه سانتی‌گراد می‌باشد. اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که دمای مشتری با افزایش ژرفا در زیر ابرها افزایش می‌یابد. دمای هوا در سطحی که فشار اتمسفر ۱۰ برابر زمین می‌باشد، به ۲۱ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. دانشمندان می اندیشند که اگر مشتری دارای گونه‌ای از زیست باشد، حیات در این سطح پا خواهد گرفت، چنین حیاتی در گاز خواهد بود زیرا در این سطح هیچ بخش جامدی وجود ندارد. دانشمندان تا کنون هیچ گواهی از حیات برروی مشتری نیافته‌اند. نزدیک مرکز سیاره دما بسیار بیشتر می‌باشد. دمای هسته در حدود ۲۴ هزار درجه، یعنی داغ‌تر از سطح خورشید می‌باشد. ستاره‌شناسان بر این باورند که خورشید، سیارات و دیگر اجرام سامانه ی خورشیدی از چرخش ابرهائی از گاز و غبار پا گرفته‌اند. گرانش گازی و ذرات غبار آنها را به صورت ابرهای ستبر گوی مانند از مواد در آورد در حدود ۴،۵ میلیارد سال پیش مواد به هم فشرده شدند تا اجسام بسیار سامانه خورشیدی پدید آمدند. فشردگی مواد ایجاد گرما نمود. گرمای بسیاری هنگامی که مشتری پا گرفت ایجاد شد.

میدان مغناطیسی

هرمز نیز همانند زمین و اکثر سیارات، مانند یک آهنربای بزرگ عمل می‌کند. میدان مغناطیسی هرمز ۱۴ بار نیرومندتر از زمین می‌باشد. برابر اندازه‌گیری‌های گرفته شده به دست فضاپیماها، میدان معناطیسی مشتری زورمندترین در سامانه خورشیدی می‌باشد (به جز لکه‌های خورشیدی و ناحیه‌های کوچکی از سطح خورشید). دانشمندان به طور کامل از چگونگی ایجاد میدان مغناطیسی آگاه نیستند هر چند که گمان می‌برند که حرکت هیدروژن فلزی داخل هسته سیاره ایجاد میدان می‌نماید. میدان مغناطیسی مشتری بسیار نیرومندتر از میدان مغناطیسی زمین می‌باشد زیرا هرمز بسیار بزرگ تر و با تندی بیشتری به دور خود می‌گردد. میدان مغناطیسی مشتری الکترون‌ها و پروتون‌ها و دیگر ذرات دارای بار الکتریکی را در کمربند پرتوافشان (رادیواکتیو) که در پیرامون سیاره قراردارد به دام می‌اندازد. این ذرات بسیار نیرومندتر می‌باشند به گونه ای که می‌توانند به ابزارهای فضاپیماهایی که نزدیک سیاره شده‌اند آسیب برساند. در درون ناحیه‌ای از فضا که مغناط‌کره نامیده می‌شود میدان مغناطیسی مشتری همانند یک زره کار می‌کند. این زره سیاره را از بادهای خورشیدی و ذرات پر انرژی پیاپی که از خورشید می‌آیند پاسداری می‌نماید. بیشتر این ذراتالکترونها و پروتونهائی هستند که با تندی ۵۰۰ کیلومتر در ثانیه حرکت می‌کنند. میدان، ذرات الکتریکی باردار شده را در کمربند رادیواکتیو به دام می‌اندازد مرکز تله مغناط‌کره نزدیک قطبهای میدان مغناطیسی می‌باشد. در آن بخش از سیاره که از خورشید دور می‌باشد مغناط‌کره به صورت دنباله‌ای سترگ در فضا کشیده می‌شود که دنباله مگنتو نامیده می‌شود. درازای این دنباله ۷۰۰ میلیون کیلومتر می‌باشد. امواج رادیویی که از مشتری به رادیو تلسکوپهای زمینی می‌رسند دو نوع می‌باشند فورانهای انرژی و تابش‌های پی‌درپی. فورانهای نیرومند هنگامی رخ می‌دهند کهآیو، نزدیک‌ترین ماه هرمز و چهارمین آنها از میان مرکز مغناطیسی سیاره گذر می‌نماید. تابش‌های پی در پی از سطح هرمز و هم‌چنین ذرات پر انرژی کمربند رادیواکتیو مشتری می‌آیند.

قمرها

هرمز حداقل دارای ۶۳ ماه‌است که ۱۶ ماه آن قطری بیش از ۱۰ کیلومتر دارند. چهار ماه از بزرگترین ماه‌های هرمز به ترتیب دوری از این سیاره عبارتند از: آیو، اروپا، گانیمد وکالیستو. این چهار ماهک را قمرهای گالیله‌ای می‌نامند زیرا ستاره‌شناس ایتالیایی گالیلهآنها را در سال ۱۶۱۰ به وسیله اولین تلسکوپ پیدا کرد. آیو دارای آتشفشانهای فعال بسیاری می‌باشد. هر فوران گازی آن دارای گوگرد می‌باشد. رنگ زرد نارنجی سطح آیو شاید از اندازه بسیار زیاد گوگرد جامد که در سطح سیاره انباشته شده می‌باشد. اروپا کوچکترین ماه گالیله‌ای می‌باشد با قطری برابر با ۳ هزار و ۱۳۰ کیلومتر. اروپا دارای سطحی از یخ صاف و ترک خورده می‌باشد.

بزرگترین ماه گالیله‌ای گانیمد با قطری برابر با ۵۲۶۸ کیلومتر است. گانیمد بزرگتر از سیارهتیر می‌باشد. کالیستو با قطری برابر با ۴۸۰۶ کیلومتر اندکی کوچکتر از تیر می‌باشد. گمان می رود کالیستو و گانیمند از یخ و اندکی مواد سنگی ساخته شده باشند. هر دوماهک دارای دهانه‌های بسیاری می‌باشند. دیگر ماهکهای مشتری بسیار کوجکتر از ماهکهای گالیله‌ای هستند. امالیتا و هیمالایا دو ماهک بزرگ بعدی می‌باشند. امالیتا به شکل سیب زمینی می‌باشد با قطری برابر با ۲۶۲ کیلومتر. قطر هیمالیا برابر با ۱۷۰ کیلومتر می‌باشد. بیشتر ماههای به جای مانده ی مشتری با تلسکوپ‌های بزرگ زمینی پیدا شده‌اند. دانشمندان متیس و اداریستا را در سال ۱۹۷۹ با بررسی عکسهائی که فضاپیمای ویجر گرفته بود پیدا کردند.

هرمز دارای سه حلقه باریک در اطراف استوای خود می‌باشد. این حلقه‌ها بسیار کم‌نورتر از حلقه‌های کیوان می‌باشند. به نظر می‌آید حلقه‌های هرمز بیشتر از ذرات ریز غبار ساخته شده باشند. حلقه اصلی درحدود ۳۰ کیلومتر کلفتی و بیش‌تر از ۶۴۰۰ کیلومتر پهنا دارد. مدار امالیتا درون حلقه جای می‌گیرد.

دانشمندان دانشگاه مریلند و مؤسسهٔ ماکس‌پلانک راز دیرین ، شوند(علت)بی‌هنجاری‌های حلقه‌های نازک هرمز را دریافته‌اند. در پژوهش چاپ شده در نسخهٔ ۱۲ اردیبهشت مجلهٔ نیچر (Nature)، دانشمندان گسترش اندک بیرونی‌ترین حلقه به خارج از مدار تبه، یکی از ماه های مشتری، را گزارش دادند و دیگر دانشمندان انحراف‌هایی را در مدل پذیرفته شده شکل گیری حلقه‌ها مشاهده کردند؛ بنا بر این مدل، از برهمکنش سایه و نور خورشید بر روی ذرات غبار، حلقه‌ها ساخته می‌شوند. داگلاس هامیلتون، استاد ستاره‌شناسی دانشگاه مریلند گفت: "معلوم می‌شود که محدودهٔ افزایش حلقهٔ بیرونی و دیگر رفتارهای عجیب در حلقه‌های هرمز در هالهٔ ابهامند." "همچنان که حلقه‌ها به دور سیاره می‌چرخند، ذرات غبار داخل حلقه‌ها هنگام گذر از میان سایهٔ سیاره به طور متناوب بارگیری و تخلیه بار می‌شوند. میدان مغناطیسی قوی سیاره بر این تغییرات منظم بارهای الکتریکی ذرات غبار اثر می‌گذارد. در نتیجه ذرات کوچک غبار به خارج از مرز بیرونی حلقهٔ مورد نظر سوق داده می‌شوند و حتی ذرات بسیار کوچک میل مداری یا جهت مداری خود را نسبت به سیاره تغییر می‌دهند." هامیلتون و هارالد کروگر، دستیار نویسندهٔ آلمانی برای اولین بار اطلاعات برخوردی جدید در مورد اندازهٔ ذرات غبار و سرعتشان و جهت‌های مداری آن‌ها را که فضاپیمای گالیله در طول سفرش از حلقه‌های مشتری در سال ۱۳۸۲-۱۳۸۱ دریافت کرده بود، مطالعه کردند. کروگر مجموعه اطلاعات جدید را بررسی کرد و هامیلتون مدل‌های رایانه‌ای دقیقی را ایجاد کرد که با غبار و اطلاعات تصویری روی حلقه‌های هرمز هماهنگ بود و خروج از مرکز مشاهده شده را توضیح می‌داد. کروگر گفت: "با مدل خود می‌توانیم تمام ساختارهای ضروری حلقه غباری مشاهده شده را توضیح دهیم." بر طبق نظر هامیلتون، سازوکارهای مشخص شده در این مدل، حلقه‌های هر سیاره‌ای در هر سامانهٔ ستاره‌ای را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ولی این اثرات ممکن است بدین گونه که در مشتری است، آشکار نشود. هامیلتون گفت: "ذرات یخی در حلقه‌های معروفکیوان خیلی بزرگ‌تر و سنگین‌تر از آن هستند که به طور قابل ملاحظه‌ای با این روند شکل گیرند، به همین دلیل بی‌هنجاری‌های مشابه در آن‌جا مشاهده نمی‌شود." "یافته‌های ما بر طبق اثرات سایه ممکن است جنبه‌هایی از شکل گیری سیاره‌ای را روشن کند. زیرا ذرات غبار باردار باید به صورت توده‌های بزرگ‌تر ترکیب شوند، تا این که در نهایت سیارات و ماه‌ها شکل گیرند." غباری که حلقه‌های کم رنگ هرمز را تشکیل می‌دهد، در زمانی که ذرات باقی مانده در فضا به صورت ماه‌های داخلی کوچک به ترتیب از نزدیک‌ترین تا دورترین: آدراستیا، متیس، آمالتیا و تبه فروپاشی کردند، شکل گرفتند.

این غبار به صورت یک حلقهٔ اصلی، یک هالهٔ میانی و دو حلقهٔ کم رنگ‌تر با فاصلهٔ بیشتر مرتب شده‌است. حلقه‌ها بیشتر در مدارهای این چهار ماه محدود شده‌اند. ولی برجستگی اندک و آشکار گسترش غبار به سوی خارج از مدار تبه تا این زمان دانشمندان را شگفت زده کرده‌است.

دانشمند ایتالیایی گالیله اولین کسی بود که اقمار مشتری را کشف کرد. نخستین بار گالیله چهار تا از بزرگ‌ترین قمرهای سیاره را در سال ۹۸۹ هجری خورشیدی مشاهده کرد. در۱۶ آذر ۱۳۷۴، فضاپیمای گالیله متعلق به ناسا به مشتری رسید و اولین مدار از ۳۵ مدار دور سیاره را آغاز کرد. در بیشتر از هفت سال، این فضاپیما ۱۴۰۰۰ تصویر از هرمز و ماه‌ها و حلقه‌های آن گرفت. در ۳۰ شهریور ۱۳۸۲ فضاپیمای گالیله در یک فرود قابل کنترل قرار داده شد تا ماموریت خود را با سقوط در جو هرمز خاتمه دهد. علاوه بر ابزارهای عکسبرداری، فضاپیما یک آشکارساز غبار بسیار حساس حمل می‌کرد که هزاران برخورد از ذرات غبار مسیرش به سوی حلقهٔ هرمز در سال ۸۲-۱۳۸۱ را ثبت کرد. یکی از کشف‌های جدید فضاپیمای گالیله گسترش تبه بود.^[۹]

برخورد دنباله دار شومیکر-لوی ۹

در مارس ۱۹۹۳ سه ستاره‌شناس به نام‌های یوجین شومیکر، کارولین شومیکر و دیوید اچ لوی یک دنباله‌دار را نزدیک مشتری کشف نمودند. این دنباله‌دار بعدها شومیکر-لوی ۹ نام گرفت. به علت جاذبه مشتری دنباله‌دار به سوی مشتری کشیده شد. هنگامی که دنباله‌دار کشف شد به ۲۱ تکه شکسته شده بود احتمالا هنگامی که به سیاره نزدیک شده بود در اثر گرانش سیاره متلاشی شده بود محاسبات بر مبنای مکان و سرعت دنباله دار نشان داد که در ژوئیه ۱۹۹۴ تکه‌های دنباله‌دار با اتمسفر مشتری برخورد خواهند نمود. دانشمندان امیدوار بودند که اطلاعات زیادی از اثرات برخورد دنباله‌دار و سیاره به دست بیاورد. ستاره‌شناسان تلسکوپهای بزرگ و مهم روی زمین را در تاریخ پیش بینی شده به سوی مشتری نشانه روی کردند.

دانشمندان همچنین هرمز را به وسیله تلسکوپ قذرتمند هابل و فضاپیمای گالیله که در راه خود به سوی مشتری بود مشاهده می‌نمودند. تکه‌ها به پشت مشتری که از زمین و تلسکوپ هابل قابل مشاهده نبود برخورد نمود اما چرخش مشتری باعث می‌شد که بعد از نیم ساعت اثر برخورد قابل مشاهد باشد.دانشمندان حدس می‌زدند که بزرگترین قطعه‌ها قطری برابر با۵/-۴ کیلومتر راداشته باشند.

برخورد به طور مستقیم توسط فضاپیمای گالیله که درفاصله ۲۴۰ میلیون کیلومتری سیاره قرار داشت قابت مشاهده بود اما بدیل ریسک از کار افتادن دستگاه‌های فضاپیما و از دست دادن هدف اصلی ماموریت داده‌ها ثبت و ارسال نگردید. برخورد باعث انفجارهای عظیمی گردید احتمالا به علت فشار و گرم شدن و پخش شدن اتمسفر گازی سیاره.اگر برخوردی اینچنینی با زمین رخ می‌داد در اثر گرد و غبار ناشی از ان و سرد شدن زمین احتمالا زیست بر روی زمین از بین می‌رفت.

قایق موتوری

نمونه سوالات علوم تجربی پایه ی سوم  راهنمایی نوبت اول 

الف) کلمه ی مناسب را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید .

1- ایزوتوپ های یک عنصر خواص......... یکسانی ندارند. ( شیمیایی - فیزیکی)                                            

2- به نیروی جاذبه ای که اتم های یک مولکول را محکم درکنارهم نگه می دارد.................  .می گویند. ( یونی - کووالانسی )

3- با مطالعه ی فسیل ها مشخص شده که هر چه به زمان حال نزدیکتر می شود ساختمان بدن جانداران  ................ می شود.

(ساده تر- پیچیده تر)

4- درمحل برخورد دو ورقه ی اقیانوسی.............................. ایجادمی شود. (رشته کوه میان اقیانوسی –  جزایرقوسی)

5- اخترشناسان دمای سطحی هر ستاره را از روی......................... .تعیین می کنند. ( رنگ ستاره- تجزیه ی نور ستاره )

6- چرخ و محوری که مقدار نیرو را افزایش می دهد مزیت مکانیکی آن................ از یک می باشد. 

( کمتر- بیشتر )

ب)  پاسخ درست را با علامت × مشخص کنید.  

7- کدام یک از موارد زیر از خواص اسیدها نمی باشد؟

   الف- جریان برق را ازخود عبور می دهند     ب-مزه ی ترش دارند    

   ج- با بازها واکنش می دهند.                   د-غیرالکترولیت می باشند

8- کمربند سیارکی درفاصله ی کدام سیارات منظومه ی شمسی می باشد؟

الف- زهره و زمین            ب- زمین ومریخ              ج- مریخ ومشتری            د- زحل ومشتری

9- با استفاده از قرقره ی متحرک برای بلند کردن وزنه ی  800 نیوتنی به نیروی محرک......نیاز داریم     ( بدون اصطکاک)                

الف- 800 نیوتنی            ب-1600نیوتنی              ج- 400نیوتنی                د-  200 نیوتن

10- مقدار فشار آب دریک ظرف به کدام  یک ازعوامل زیر بستگی  دارد؟

الف- شکل ظرف              ب-ارتفاع مایع            ج-مساحت قاعده                د-جرم آب  

ج) پاسخ دهید:

11- در مطالعه ی تاریخچه ی زمین سنگ های رسوبی بهتر از بقیه ی سنگ ها هستند دلیل چیست؟

12- کدام سیارات منظومه ی شمسی قمرندارند؟                                                                                                  

13- چرا بعضی از ستاره ها را پر نورتر از بقیه می بینیم ؟ دو دلیل بنویسید.                                                              

 14- درمحل ورقه های دورشونده مرتبا"سنگ کره ی جدیدتشکیل می شود.دراین صورت آیا وسعت زمین هم اکنون درحال افزایش است؟

5  - هریک از عبارت های زیر مربوط به کدام ذره  ( الکترون ، نوترون ، پروتون )  می باشد؟                                      

الف- جرم نسبی این ذره برابرجرم نسبی پروتون است.(.............)        ب- بارالکتریکی نسبی آن1+  می باشد. (.............)

ج- جای این ذره دراطراف هسته می باشد. (................)

16- هرجمله مربوط به نظرکدام دانشمنداست .( لامارک، داروین، ویسمن، دووریس)                                              

الف- به دلیل وجود تفاوت بین افراد یک نوع جاندار سازگاری آن ها بامحیط یکسان نیست  (...................)                                  

ب- صفاتی را که جانداران درطول زندگی خود کسب می کنند به نسل بعد انتقال می دهند.(..................)

ج- جهش عامل ایجاد تغییر در جانداران است.(.....................)

17- مدل اتمی بور را برای لیتیم باعدداتمی3وعددجرمی7رسم کنید.

18- چرا ازهمه ی گیاهان وجانوران گذشته ی زمین فسیل تشکیل نشده است؟                                                                                                                                                                                                                                   

19- روی میز آزمایشگاه دوظرف مشابه یکی محتوی اسید ودیگری محتوی باز وجود دارد که برچسب آن ها کنده شده است.

شما به وسیله ی کاغذ لیتموس چگونه آن ها را شناسایی می کنید؟ 

20- در اهرم مقابل محل بازوی محرک و مقاوم را مشخص کرده و غیر از انتقال نیرو دو روش کمک دیگر برای آن بنویسید.  

21- ماشینی2000ژول انرژی دریافت می کند و 1500 ژول کار مفید انجام می دهد.

الف-بازده این ماشین راحساب کنید.     ب-چند ژول انرژی تلف شده است؟  

22- یک بالابر جسمی را با نیروی 5000 نیوتن درمدت 5 ثانیه 9 متر بالامی برد .توان این ماشین چند کیلووات است ؟

23- وزن آب داخل یک مخزن 2000نیوتن و مساحت کف آن1000سانتیمترمربع است. فشاروارد شده برکف مخزن را برحسب پاسکال محاسبه کنید. 

نمونه سوال علوم تجربی سوم راهنمایی بخش سوم

1- یکای اندازه گیری کار .............و یکای اندازه گیری انرژی ............... است .

2- توان به معنی ............. انجام کار است .

3- واحد اندازه گیری توان ............. است .

4- قرقره ی ثابت برای ................. به کار می رود .

5- به وسایلی که انجام کارها را آسانتر می کنند ........................ می گویند

6- واحد اصلی فشار در فیزیک ............. می باشد که نام دیگر آن ............ است .

7- نیرویی که به طور عمود بر واحد سطح وارد می شود ..................نام دارد .

8- در اثر مالش پارچه ی پشمی بر بادکنک ، پارچه ی پشمی دارای بار ........... و بادکنک نیز دارای بار .......... خواهد شد .

9- بارهای الکتریکی ............ همدیگر را جذب  و بارهای الکتریکی .............. یکدیگر را دفع می کنند .

10- در یک اتم خنثی تعداد ................. با ................ همیشه برابر است .

11- باردار شدن اتم ها فقط از طریق انتقال .............. (الکترون/پروتون/نوترون) انجام می شود .

12- به موادی که جریان برق را از خود عبور می دهند ................ و به موادی که جریان برق را از خود عبور نمی دهند ................. گفته می شود .

13- الکترولیت باتری اتومبیل محلول ................. است .

14- یکای اختلاف پتانسیل الکتریکی .............. و یکای شدت جریان الکتریکی ............... است .

15- ............... عامل ایجاد جریان الکتریکی در مدار است .

16- یکای مقاومت الکتریکی ................. است و دستگاهی که مقاومت الکتریکی را اندازه گیری می کند ............. نام دارد .

17- انرژی جنبشی الکترون ها درهنگام عبور از سیم رسانا به انرژی ......... تبدیل می شود

18- اگر آهن ربایی را به دور از وسایل آهنی ، آزادانه بیاویزیم قطب .............. به سمت شمال زمین وقطب .................به سمت جنوب زمین می ایستد .

19- درآهن ربا قطب های ناهمنام یکدیگر را .................. می کنند .

20- نسبت نیروی مقاوم به نیروی محرك در ماشین ................... نام دارد .

21- در یك اهرم اگر طول بازوی مقاوم بزگتراز طول بازوی محركباشد ، مزیت مكانیكی آن ......... است . ( بزرگتر از یك – كوچكترازیك )

22- چرخ و محوری كه مقدار نیرو را افزایش می دهد مزیت مكانیكی آن .............. ازیك می باشد . ( بزرگتر – كوچكتر )

23- هر چه طول یك سطح شیبدار  نسبت به ارتفاع آن بیشتر باشد مزیت مكانیكی آن ........ است. ( بیشتر – كمتر)

24- ماشینی كه مزیت مكانیكی آن كمتر از یك است به طریق .............. به ما كمك می كند .

25- قرقره ................. ( ثابت – متحرك ) مقدار نیرو را افزایش می دهد .

26- اگر تعدادی الكترون به یك اتم افزوده شود آن اتم دارای بار الكتریكی .......... می شود

27- به وسیله ی .................. می توان نوع بار الكتریكی یك جسم را تشخیص داد .

28- برای حفاظت ساختمان های بلند از خطر آذرخش از وسیله ای به نام ............... استفاده می كنند .

الف)استخراج سوخت

 سوخت هسته اي:

     سوخت هسته اي،مادّ اي است از جنس اورانيوم آن كه مي تواند در راكتورهاي هسته اي قرار گيرد و با انجام فعل و انفعالات شكافت هسته اي،انرژي زيادي از خود آزاد كند و از اين انرژي آزاد شده براي توليد برق يا مصارف درماني و پزشكي،صنعتي،كشاورزي يا تحقيقاتي استفاده شود.(مهدي كرمي (26،12،1385)چرخه ي سوخت هسته اي چيست؟،ويژه نامه ي سال 86 جام جم،ص87)

     اورانيوم يكي از عناصر شيميايي جدول تناوبي است كه نماد آن U و عدد اتمي آن 92 مي باشد.اورانيوم كه يك عنصر سنگين،سمّي،فلزّي،راديواكتيو و برّاق به رنگ سفيد مايل به نقره اي مي باشد به گروه آكتنيدها تعلّق داشته و ايزوتوپ 235 آن براي سوخت راكتورهاي هسته اي و سلاح هاي هسته اي استفاده مي شود.اين عنصر داراي دماي ذوب^C ْ45 بوده و به رغم تصوّر عام،فراواني آن در طبيعت حتّي از عناصري از قبيل جيوه،طلا و نقره نيز بيشتر است.استراليا داراي بزرگ ترين معادن اورانيوم است و كشورهاي قزّاقستان،كانادا،آفريقاي جنوبي،ناميبيا،برزيل و روسيه نيز از معادن بزرگي برخوردارند.

     عنصر اورانيوم در طبيعت داراي ايزوتوپ هاي مختلف(19 ايزوتوپ)از جمله دو ايزوتوپ مهم و پايدار 238 و 235 است.اورانيوم 235 مهم ترين مادّه ي مورد نياز راكتورهاي هسته اي است،امّا مشكل اين جاست كه اورانيوم استخراج شده از معدن تركيبي از ايزوتوپ هاي 235 و 238 بوده و در ميان سهم ايزوتوپ 235 حدود 7/0 درصد است و به همين علّت بايد به روش هاي مختلف درصد اورانيوم 235 را در مقايسه با اورانيوم 238 بالا برده و بسته به نوع راكتور هسته اي از 2 تا 5 درصد غني كرد. 

استخراج اورانيوم:

     براي كشف اورانيوم دو نوع حفّاري و تكنيك هاي موقعيّتي به كار مي رود.حفّاري ممكن است به صورت زيرزميني يا چاله هاي باز روي زمين انجام شود.

     در كل حفاّري هاي روزميني در جاهايي استفاده مي شود كه ذخيره ي معدني نزديك به سطح زمين و حفّاري هاي زيرزميني براي ذخيره هاي معدني عميق تر به كار مي رود.به طور نمونه براي حفّاري هاي روزميني بيشتر از 200 متر عمق،نياز به گودال بزرگي در سطح زمين است.

ب)توليد كيك زرد

     موادّ معدني حاوي اورانيوم با استفاده از روش هاي معدن كاوي "زيرزميني" يا "روزميني" استخراج شده و سپس طي فرايندهاي مكانيكي موسوم به "آسياب كردن" و "كوبيدن" از ديگر عناصر جدا مي شود. اورانيوم پس از استخراج تفكيك،كوبيده،خرد و به شكل پودر درآمده و سپس براي توليد مادّه اي موسوم به كيك زرد (yellow cake) مورد استفاده قرار مي گيرد.كيك زرد در واقع محصول فراروي سنگ معدن اورانيوم است و به تركيباتي گفته مي شود كه ناخالصي هاي معدني آن به ميزان زيادي گرفته شده و حاوي 7 تا 90 درصد اكسيد اورانيوم از نوع U3O8 است.

)

     در يك آسياب اورانيوم با عمل سنگ شويي از سنگ هاي معدنيِ خرد شده جدا مي شود كه يا با اسيد قوي يا باز قوي حل مي شود و به صورت محلول در مي آيد،سپس اورانيوم با ته نشين كردن از محلول جدا مي شود و بعد از خشك كردن و معمولاً حرارت دادن به صورت اشباع شده و غليظ در استوانه هاي 200 ليتري بسته بندي مي شود.

ج)توليد UF6                                                                                                                         

كيك زرد اوّليّه طيّ سوّمـــين مرحــله از توليد سوخت هـسته اي در كارخانه ي فنّاوري اورانيوم موسوم به"UCF" به فراورده هاي مخـتلف اورانيوم تبــديل مي شود.مــهم ترين فراورده ي تولــيدي در UCF گاز " "UF6است.اين گاز محصول استراتژيكي در توليد سوخت هسته اي است.زيرا در عمليات غني سازي به دليل استفاده از روش سانتريفيوژ بايد اورانيوم به حالت گازي شكل درآيد تا با استفده از شرايط و خواصّ گاز عمليات غني سازي صورت پذيرد.،البته محصولات اورانيومي ديگري در كارخانه UCF توليد مي شود كه مي توان UF4 و UO2 را نان برد كه UO2 توليد شده در UCF بدون نياز به غني سازي مي تواند به عنوان سوخت راكتورهاي آب سنگين مورد استفاده قرار گيرد.(كرمي(26،12،1385) چرخه ي سوخت هسته اي چيست؟ويژه نامه ي سال 86 جام جم،ص87)

د)غني سازي

     سنگ معدن اورانيوم موجود در طبيعت از دو ايزوتوپ 235 به مقدار 7/0درصد و اورانيوم 238 به مقدار 3/99 درصد تشكيل شده است.سنگ معدن را ابتدا در اسيد حل كرده و بعد از تخليص فلز،اورانيوم را به صورت تركيب با اتم فلوئور و به صورت ملكول هگزافلورايد اورانيوم(UF6) تبديل مي كنند كه به حالت گازي است.سرعت متوسّط ملكول هاي گازي با جرم ملكولي گـاز نسبت عكس دارد.اين پديده را"گراهان" در سال 1864 كشف كرد.از اين پديده كه به نام ديفوزيون گازي مشهور است براي غني سازي اورانيوم استفاده مي كنند.در عــمل هگزافلورايد اورانيومِ طبيعيِ گــازي شكل را ازســتون هايي كه جدار آن ها از اجسام متخلخل درست شده است عبور مي دهند.منافذ موجود در جسم متخلخل بايد قدري بيشتر از شعاع اتمي يعني در حدود 5/2 انگستروم(000000025/0 سانتي متر) باشد ضريب جداسازي متناسب با اختلاف جرم ملكول هاست.روش غني سازي اورانيوم تقريباً مطابق همين اصول است كه در اين جا گفته شد.با وجود اين مي توان به خوبي حدس زد كه پرخرج ترين مرحله ي توليد سوخت اتمي همين مرحله ي غني سازي ايزوتوپ هاست.زيرا از هر هزاران كيلو سنگ معدن اورانيوم 140 كيلوگرم اورانيوم طبيعي به دست مي آيدكه فقط 1 كيلوگرم كيلوگرم اورانيوم 235 خالص در آن وجود دارد.براي تهيه و تغليظ اورانيوم تا حدّ 5درصد حدّاقل 2000 برج از اجسام خلل و فرج دار با ابعاد نسبتاً بزرگ و پي در پي لازم است تا نسبت ايزوتوپ ها از برجي به برج ديگر به مقدار 01/0 درصد تغيير پيدا كند.در نهايت موقعي كه نسبت اورانيوم 235 به اورانيوم 238 به 5 درصد رسيد براي تخليص كامل بايد از سانتريفوژهاي بسيار قوي لستفاده كرد.براي ساختن نيروگاه اتمي،اورانيوم طبيعي و يا اورانيوم غني شده ميزان غني سازي ²³⁵U بين 1 تا 5 درصد كافي است،ولي براي تهيه ي بمب اتمي 5 تا 6 كيلوگرم ²³⁵U صد در صد خالص نياز است.

مردم گاهی می‌گویند سرب سنگیتر از پَر است. اما یک گونی بزرگ پُر از پَر ، سنیگتر از یک ساچمه سربی است. واژه سنگینی سه مفهوم متفاوت دارد. مثلا در عبارت «یک سنگ خیلی سنگین است و نمی‌شود حرکت داد.» ، منظور وزن سنگ است. در چنین مفهومی هیچ جوابی برای پرسش «شیر سنگینتر است یا آب؟» وجود ندارد.

سوالات اخیر مربوط به یک ویژگی عام از کلیه مواد می‌باشد. این ویژگی چگالی یا جرم حجمی نام دارد که از مشخصه‌های فیزیکی مواد به حساب می‌آید که این ویژگی مواد مستقل از ابعاد نمونه می‌باشد. بنابراین برای بیان دقیق ، باید بگوییم چگالی سرب بیشتر از چگالی پر است و در مورد شیر و آب نیز این امر صادق است.وقتی می گوییم که فولاد سنگین تر از چوب است باید توجه به حجم آن داشته باشیم برای مقایسه سنگینی اجسام باید حجم یکسانی از آنها را در نظر آوریم .جرم یک مکعب از فولاد خیلی بیشتر از جرم همان جسم از چوب است.

چگالی مقدار جرم موجود در واحد حجم ماده است که آنرا با علامت اختصاری ρ نشان می‌دهند که از رابطه ρ=m/V یا D=m/V بدست می‌آید.

در این رابطه D یا ρ چگالی ماده ، m جرم جسم و V حجم اشغال شده توسط آن ماده می‌باشد.

آیا تا به حال ، جرم مواد را با هم مقایسه کرده‌اید؟
آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که شیر سنگینتر است یا آب؟


 
شناوری وته نشینی:

اگر چگالی جسمی کمتر از آب باشد شناور می شود .اگر چگالیش بیشتر از آب باشد ته نشین می شود ,واگر چگالیش برابر با آب باشد غوطه ور می گردد.

پس شناوری یا ته نشینی اجسام به چگالی آنها بستگی دارد.

دردنیای واقعی چگالی آب به فشار ,گرماو...بستگی دارد .هر چه به عمق دریا می رویم چگالی آب بیشتر می شود.
 

چگالی تعدادی از مواد:

چگالی مایعات:

برای اندازه گیری چگالی مایعات از چگالی سنج استفاده می کنیم.این وسیله دارای محفظه ی شیشه ای است ومقداری جیوه برای سنگین کردن آن، درونش قرار دارد،ویک ساقه که بر روی آن ،درجه بندی چگالی موجود است .وقتی چگالی سنج در مایع قرار می گیرد قسمتی از لوله ی آن بیرون از مایع می ایستد چگالی مایع را از روی درجه ای که مقابل سطح مایع وچگالی سنج است می خوانند.چگالی سنج در مایع سبکتر,بیشتر فرو می رود.

 
 

چگالی هوا:

یک ترازوی حساس نشان می دهد که یک بطری پراز هوا کمی سنگین تر از همان بطری خالی از هواست.


گازها چگالی كمی دارند زیرا مولكول‌های گاز فاصله زیادی از یكدیگر داشته و بخش عمده‌ای از آن ها را فضای خالی اشغال كرده است در مقابل، مولكول‌های مایعات و جامدات بسیار نزدیك به هم هستند، بنابراین چگالی زیادی دارند. چگالی یك ماده به فشار و دما نیز بستگی دارد.

  واحدها
در اندازه‌گیری چگالی جامدات و مایعات معمولا جرم را بر حسب گرم (g) یا کیلوگرم (kg) و حجم را بر حسب سانتیمتر مکعب (cm3) یا مترمکعب (m3) بیان می‌کنند که در این صورت چگالی برحسب واحدهای کیلوگرم بر متر مکعب (Kg/m3) یا گرم بر سانتیمتر مکعب (gr/cm3) می‌سنجند. چگالی نشانگر این است که جرم ماده تا چه حد متراکم شده است. مثلا ، سرب یک ماده چگال است، زیرا مقدار زیادی از آن در حجم کوچکتر متراکم شده از طرف دیگر چگالی هوا بسیار کم است.

طریقه اندازه گیری
برای اندازه‌گیری چگالی یک جسم باید هم جرم جسم (m) و هم حجم (V) آن را اندازه‌گیری کنیم. جرم را می‌توانیم با ترازو اندازه‌گیری کنیم. حجم یک جسم جامد را می‌توانیم با راههای گوناگون اندازه بگیریم. مثلا برای بدست آوردن حجم یک مکعب ، اندازه یک ضلع آن را به توان 3 می‌رسانیم و یا برای تعیین حجم یک مکعب مستطیل طول ، عرض و ارتفاع آن را در هم ضرب می‌کنیم. حجم یک مایع را می‌توانیم با ظرف شفاف مدرجی که واحدهای حجم را نشان می‌دهد، اندازه بگیریم. در آزمایشگاه معمولا برای اندازه گیری حجم مایعات از استوانه مدرج استفاده می‌کنند. در مواردی بوسیله اندازه‌گیری جرم نسبی مواد نسبت به هم از طریق چگالی نسبی مواد نسبت به هم می‌توانیم چگالی تک‌تک مواد را اندازه‌گیری نموده و مشخص نماییم.

چگالی نسبی
مقایسه چگالی دو مایع با یکدیگر یا مقایسه چگالی یک جامد با یک مایع خیلی راحت است. اگر چگالی جسمی کمتر از مایع باشد، در آن شناور می‌شود و در غیر اینصورت در آن غرق می گردد. مثلا چگالی چوب از آب کمتر است و برای همین است که چوب روی آب شناور می‌ماند «نیروی ارشمیدس».

مواد چگال
هسته اتمهای تشکیل دهنده مواد و ستارگان از جمله کوتوله‌های سفید ، ستارههای نوترونی ، ابر نواختران ، سیاه چاله‌ها و ... چگالترین موادها هستند.

قیف جدا کننده
 وسیله‌ای است که مایعات را بر اساس شاخص چگالی از هم جدا می‌کند؛ مثلا اگر مخلوط روغن و آب را در مخزن این دستگاه بریزیم، بر حسب چگالی مواد در داخل این ظرف تفکیک می‌شود. اگر شیر زیر ظرف را باز کنیم، مایعی که دارای چگالی بالاست، در زیر قرار گرفته و از دستگاه خارج می‌گردد تا اینکه به مرز جدایی مایعات روغن و آب برسد، در چنین حالتی شیر را می‌بندیم و دستگاه با موفقیت دو مایع مخلوط را از هم جدا می‌کند.

 

توجه: تغییرات دما سبب تغییر حجم جسم می‌شود. بنابراین، با تغییر دما چگالی یک ماده تغییر می‌کند. از این رو چگالی اغلب مواد را در ˚25C معین می‌کنند.


جدول چگالی بعضی از مواد معمولی در 25 درجه سانتی‌گراد

ماده چگالی g/cm3
گاز طبیعی 0.000656
هوا 0.00118
اتانول0.78948
سدیم کلرید 2.164
فولاد ضد زنگ 8.037
جیوه 13.545
حل یک مسئله
مسئله: حجم یک قطعه موم 8.50cm3 و جرم آن 8.06g است. چگالی موم را بدست آورید.
راه حل:
چگالی، جرم در واحد حجم است و به صورت زیر نشان داده می‌شود.

D=m/V
با جایگذاری مقادیر معلوم ، خواهیم داشت:

D=8.06g/8.5cm3=0.948g/cm3

یکاهای رایج

یکای اس‌آی برای چگالی:

    کیلوگرم بر متر مکعب (kg/m³)

یکاهای متری بیرون از اس‌آی:

    کیلوگرم بر لیتر (kg/L). آب عموماً چگالی ۱ kg/L دارد، که یکای مناسبی را فراهم می‌سازد.
    کیلوگرم بر دسی‌متر (kg/dm³)
    گرم بر میلی‌لیتر (g/mL)،
    گرم بر سانتی‌متر مکعب (g/cc یا g/cm³).

این‌ها از نظر عددی برابرند با kg/L (۱ kg/L = ۱ kg/dm³ = ۱ g/cm³ = ۱ g/mL).

در یکاهای سفارشی ایالات متحده یا یکاهای امپراتوری، یکاهای چگالی این‌ها را هم شامل می‌شود:

    اونس بر اینچ مکعب (oz/cu in)
    پوند بر اینچ مکعب (lb/cu in)
    پوند بر فوت مکعب (lb/cu ft)
    پوند بر یارد مکعب (lb/cu yd)
    پوند بر گالون (برای آمریکا یا گالون امپراتوری) (lb/gal)
    پوند بر بوشل آمریکا (lb/bu)
    اسلاگ بر فوت مکعب.

 چرا آدم در دريا راحت تر مي تواند روي آب بماند تا استخر؟

پاسخ:مي دانيم كه اگر چگالي جسمي از چگالي يك مايع كم تر باشد، آن جسم در آن مايع شناور مي شود. در آب دريا، نسبت به آب استخر مقدار قابل توجهي نمك حل شده است. حل شدن نمك در آب باعث بالا رفتن چگالي آب مي شود. بنابراين چگالي بدن انسان از چگالي آب دريا كمتر مي شود و آدم در دريا راحت تر مي تواند روي آب بماند.

 

  هنگامي كه يك تخم مرغ را در آب مي اندازيم، به ته آب مي رود. ولي مي توان با حــــل كـردن مقـداري نمـــك در آب، تخــم مـرغ را در آب غوطه ور كرد. علت اين پديده چيست؟

پاسخ: همان‌طور كه در سؤال بالا توضيح داده شد، حل شدن نمك در آب باعث بالا رفتن چگالي آب مي شود. چگالي تخم مرغ از آب شيرين بيشتر است، بنابراين هنگامي كه يك تخم مرغ را در آب مي اندازيم، به ته آب مي رود. ولي مي توان با حل كردن مقداري نمك در آب، چگالي آّب را با چگالي تخم مرغ برابر كرد و تخم مرغ را در آب غوطه‌ور كرد.

منبع:سایت علوم

" حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِ النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ یَا أَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاکِنَکُمْ لَا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمَانُ وَجُنُودُهُ 

وَهُمْ لَا یَشْعُرُون "(چون به دره مورچه ها رسیدند، مورچه ای گفت: ای مورچه ها به لانه هایتان وارد شوید‌، مبادا سلیمان و لشگرش پایمالتان کنند و خود آگاه نباشند.)

                                                                                                                 سوره ی نمل : آیه 18                                                                   

جهت یابی به کمک لانه مورچه ها 

اگر قطب‌نما همراه نداشته باشید و هوا هم ابری باشد مورچه‌ها می‌توانند جهت‌ها را به شما نشان دهند.
مورچه‌ها خاک لانه‌ خود را به سمت شرق می‌ریزند تا هنگام روز به عنوان سایه‌بانی برایشان عمل کند. مورچه‌ها خاک را از لانه بیرون می‌ریزند تا ذخیره‌گاه خود را وسیع‌تر کنند و آن را سمت شرق می‌ریزند تا هنگام روز راحت‌تر کار خود را انجام دهند.
بدیهی است با شناختن شرق جهات دیگر را نیز به راحتی تشخیص می‌دهید

درادامه مطلب.............................

گاها می شنویم که هواپیمایی در فلان منطقه دیوار صوتی راشکسته است . برای همین منظور بهتر است بدانیم که دیوار صوتی یک مانع خیالی است موقعی که سرعت هواپیما به اندازه سرعت صوت می شود با آن دیوار خیالی برخورد می نماید این سرعت حدود 332متر در ثانیه بر روی سطح دریاهاست ودر جاهای مرتفع به علت رقیق شدن هوا ، سرعت آن کم می شود وهنگام صعود هواپیما امواجی در فضا تولید می شود کهبا افزایش سرعت هواپیما این امواج بهم نزدیکتر شده وفشرده تر می شوند وزمانی که سرعت هواپیما به اندازه سرعت صوت می رسد هوای فشرده شده به هم برخورد کرده وموج صدا را به وجود می آورد وموقعی که این صدا به سطح زمین می رسد به صورت صدای انفجار مهیبی شنیده می شود ........در ادامه مطلب

آینه تخت متقاطع

دانلود

فرمول مساحت و محیط اشکال هندسی

) مساحت مـــربع

مساحت مسـتطیـــــــل,...............در ادامه مطلب....

غلب وقتی افراد در موضوع وزن و جرم صحبت می کنند، هر دو را از یک کمیت می دانند و با واحد کیلوگرم مشخص می کنند، در صورتی که وزن و جرم دو کمیت متفاوت هستند و تفاوت آنها در موارد زیر است:

1- جرم کمیتی است عددی و وزن کمیتی است برداری.
2- یکای جرم در SI ، کیلوگرم و یکای وزن نیوتن است.
3- جرم هر جسم از خواص ذاتی آن جسم است، ولی وزن جسم به جرم جسم و میدان گرانش بستگی دارد.
4- جرم جسم ثابت است ، ولی وزن تغییر می کند.
مثلا جرم جسمی ثابت و تقریبا 10 کیلوگرم است، ولی وزن آن که در سطح زمین N 100 است، در ارتفاع 1000 کیلومتری زمین ، N75 و در ارتفاع 5000 کیلومتری N31 است. هر چه از سطح زمین دورتر شویم ، اثر جاذبه زمین کمتر و وزن جسم به همان نسبت کمتر می شود.
تعريف جرم:
جرم مقدار ماده تشكيل دهنده يك جسم است.

جرم يك جسم به دو عامل بستگي دارد:

1) تعداد ذره هاي سازنده آن ماده
هر چه تعداد ذره هاي سازنده ماده بيش تر باشد، جرم نيز بيش تري است.

2) جرم هر ذره
هر چه جرم هر ذره سازنده بيشتر باشد، جرم نيز بيشتر مي شود.

وسيله اندازه گيري جرم:
ترازو

انواع ترازو:

1) ترازوي دو كفه اي معمولي

2) ترازوي دو كفه اي دقيق آزمايشگاهي

3) ترازوي سه اهرمي : در اين نوع ترازو به جاي قراردادن وزنه براي اندازه گيري جرم، از حركت دادن سه وزنه كه روي سه ميله مدرج قرار گرفته اند. استفاده مي شود.

4) ترازوي آشپزخانه

5) باسكول (براي اندازه گيري جرم اجسام بسيار سنگين)

6) ترازوهاي ديجيتال

واحد اندازه گيري جرم:
1) كيلو گرم (kg)
2) گرم: (g)
براي اندازه گيري جرم هاي كوچك از واحد گرم استفاده مي شود.
نكته: هر يك كيلو گرم ، 1000 گرم است.

3) تُن:
براي اندازه گيري جرم هاي بسيار بزرگ از واحد تن استفاده مي كنيم.(هر يك تن، 1000كيلو گرم است.) واحد هاي اندازه گيري را به راحتي مي توان به يكديگر تبديل كرد.

نكته: اگر بخواهيم كيلو گرم را به گرم تبديل كنيم بايد عدد مورد نظر را در 1000 ضرب كنيم .

نكته: اگر بخواهيم گرم را به كيلو گرم تبديل كنيم بايد عدد مورد نظر را بر 1000 تقسيم كنيم.

نكته: هر چه جرم جسم بيش تر باشد، آن جسم سنگين تر است يعني نيروي جاذبه زمين بر آن بيش تر است.

وزن(W) :
نيروي جاذبه اي است كه از طرف زمين بر جسم وارد مي شود.واحد اندازه گيري وزن:
نيوتن(N)
وسيله اندازه گيري :
نيروسنج

يك نيوتن مقدار نيرويي است كه از طرف زمين به يك جسم 100 گرمي وارد مي شود.

 
زمين به هر يك كيلوگرم از جرم جسمي نيرويي معادل10 نيوتن وارد مي كند.
در واقع مي توان گفت كه در روي سطح زمين وزن يك جسم(بر حسب نيوتن) از نظر عددي تقريبا ده برابر جرم آن (بر حسب كيلو گرم) است.
 

تفاوت جرم و وزن

نكته: اگر يك فضاپيما به فضاهاي دور دست سفر كند. ممكن است به جايي برسد كه ديگر تقريباً بر آن هيچ نيروي جاذبه اي واد نشود، يعني در حالت بي وزني قرار بگيرد. اما در چنين حالتي اين فضاپيما همچنان جرم دارد و ذرات سازنده آن پابرجا هستند.
جرم يك جسم تا زماني كه ذرات سازنده آن كم يا زياد نشده اند، ثابت مي ماند در حاليكه وقتي جسمي از زمين دور شود وزن آن كم و كمتر مي شود تا جايي كه در فضاهاي دور دست وزن آن تقريبا صفر است يعني در حالت بي وزني قرار دارد.

 نيروي جاذبه ماه تقريباً يك ششم كره زمين است.
براي به دست آوردن وزن يك جسم در كره ماه بايد جرم آنرا در يا 6/1 ضرب كنيم.
مثال : جرم جسمي 6 كيلو گرم است . وزن آن در كره زمين و كره ماه چقدر است.



قانون گرانش يا قانون جاذبه عمومي:

هر دو جسمي بر يكديگر نيروي جاذبه وارد مي كنند. هر چه جرم جسم بيشتر باشد، نيروي جاذبه بين آنها بيشتر است.
هر چه فاصله دو جسم از هم بيش تر شود، نيروي جاذبه آنها كم تر مي شود.
به همين دليل است كه با دور شدن فضا پيما از سطح زمين نيروي جاذبه زمين بر روي آنها كاهش مي يابد.

تفاوت جرم و  وزن :
جرم جسم در تمام نقاط دنيا ثابت است ولي وزن جسم در هر نقطه متغيير است .  جرم را با  ترازو اندازه ميگيرند و  وزن را با نيرو سنج . جرم يك كميت اسكالر ( عددي ) است  اما نيرو يك كميت برداري است .

1- کدام یک از گزینه های زیردرست است ؟

1) همه ی ماشین ها با افزایش نیرو به ما کمک می کنند.

2) همه ی ماشین ها با افزایش سرعت و مسافت اثر نیرو به ما کمک می کنند.

3) همه ی ماشین ها با صرف مقداری انرژی کاری چند برابر آن را انجام می دهند.

4) همه ی ماشین ها کار ها را آسان می کنند.

2- مزیت مکانیکی یک ماشین ساده واقعی برابر 25/1 است . کدام گزینه در مورد این ماشین صحیح است؟

1)فقط موجب تغییر جهت نیرو می شود.      2) فقط باعث افزایش مسافت اثر نیرو  می شود.

3) فقط باعث افزایش مقدار نیرو می شود. 4) نمی تواند موجب افزایش مسافت و سرعت اثر نیرو شود

3-هیچ ماشینی باعث صرفه جویی در ............نمی شود.

1) وقت           2) نیروی مقاوم          3)نیروی محرک             4) کار

4- مزیت مکایکی یک چرخ چاه که قطر آن 100و شعاع محور آن 5 سانتیمتر است  چقدر می باشد ؟   

     1)100                 2) 50            3) 10          4) 1

5- در یک اهرم نوع اول طول بازوی محرک 2 برابر بازوی مقاوم است . با عوض کردن جای تکیه گاه و نیروی مقاوم ، مزیت مکانیکی اهرم چند برابر خواهد شد ؟

    1 ) 2/3               2)3/2               3) 4                 4) 3

6- ماشین ها نمی توانند هم زمان مقدار نیرو و مسافت و سرعت اثر نیرو را زیاد کنند .زیرا........

1) کار داده شده بیشتر از کار گرفته شده می شود .   

2) کار گرفته شده بیشتر از کار داده شده می شود.

3) بازده ماشین بیشتر از100% می شود .             4)گزینه های 2 و 3

7- توان شخصی به جرم 85 کیلو گرم که در مدت زمان 3 ثانیه تا ارتفاع 15 متری یک ساختمان بالا رفته است ، چند وات است؟ 

1)3000         2)300                         3)425                 4)4250

8- اگر شما کیفی به جرم 5 کیلوگرم را در ارتفاع 5/1متری سطح زمین نگه داشته باشید . کار انجام شده ی شما برابر است با........

1) 15 ژول               2)5/7ژول                3) 75ژول                     4) صفر

9- در یک سطح شیبدار ، اگر طول شیب در آن ثابت باشد هر چه ارتفاع رازیاد کنیم ......بیشتر می شود .

1)مزیت مکانیکی    2)نیروی محرک     3)نیروی مقاوم    4) جابجایی نیروی مقاوم

10-جرم شخصی 50 کیلو گرم و مساحت کف هر کفش او 100 سانتیمتر مربع است . فشار شخص به زمین چند پاسکال است

1)25                     2)5/2              3)350               4)2500

11-فشار عبارت است از نیرویی که به طور عمود بر.............اثر می کند .

1) یک متر مربع   2) یک سانتیمتر مربع       3)سطح جسم     4)کناره ی جسم

12- در کدام یک از وسایل زیر ازفشار هوا استفاده نمی شود ؟

1)نی             2) جارو برقی            3) سرنگ                       4)ترمز ماشین

13- کدام یک از موارد زیر واحد فشار نیست ؟

1) نیوتن بر متر مربع          2) اتمسفر          3) پاسکال              4) متر مربع

14- یک اتومبیل به جرم 3000کیلو گرم بر چهار چرخ یکسان تکیه دارد . اگر فشار هر چرخ برسطح زمین 150000 پاسکال باشد ، سطح تماس هر چرخ با زمین چند متر مربع است ؟

 1) 05/0            2)5/0                  3) 5                 4 )5/4

15- دو استوانه ی الف و ب دارای جرم های یکسان هستند اگر قطر استوانه ی ب دو برابر قطر استوانه ی الف باشد و هر دو بر روی قاعده ی خود روی زمین قرار گرفته باشند ،فشار وارد بر کف استوانه ی الف نسبت به ب چقدر است ؟

1) 25/0              2) 5/0                  3) 4                  4) 2/0

16) اگر به دو سر سیمی که مقاومت آن 8  اهم است ، اختلاف پتانسیل 24 ولت وصل شود شدت جریان عبوری از سیم چند آمپر خواهد بود؟

1)192                         2)16                         3) 3                      4)33/0

  دانلود پاورپوینت فصل 5   

دانلود فصل پنجم ( فراتر از زمین)

مشاهده فیلم

ت علوم تجربی پایه ی سوم راهنمایی نوبت اول 1

1- جاهای خالی را پر کنید. 

        الف - فرمان اتومبیل یک ماشین ساده ازنوع .............. است .

        ب- موادی که برای شناسایی اسید وباز به کار می روند ............. نام دارد .

        ج- ستاره شناسان از روی رنگ هر ستاره .............. آن راتعیین می کنند .

        د- جزایر قوسی از برخورد دو ورقه ...............پدید می آیند.                                                                           

2- درست یا نادرستی جملات زیررا مشخص کنید.                                                                                                                                                          

الف – نمک خوراکی یک ترکیب یونی است .

ب- تامسون عقیده داشت الکترون ها روی مدار مشخص می چرخد .

ج- مایعات فشار را به خوبی وبه طور یکسان در همه جهات منتقل می کنند .

د- اگر مزیت مکانیکی ماشینی  کوچکتر از یک باشد با افزایش نیرو به ما کمک می کند .                                      

  3- پاسخ درست را مشخص کنید ؟

      الف – کدام ماده خاصیت اسیدی دارد ؟

           - ویتامین ث         - مایع سفید کننده         - مایع ظرفشویی            - صابون

      ب- پیوند میان اتم ها و مولکول های تشکیل دهنده آب از چه نوع است ؟

           - یونی                - کووالانسی               - مولکولی                 - کووالانسی ومولکولی

      ج- فشار گازها در ظرف دربسته به چه چیز بستگی دارد ؟

           - دما                  - نیروی گرانش           - تعداد مولکول های گاز         - 1و3

      د- باردار شدن اتم به دلیل تغییر در تعداد کدام ذره رخ می دهد ؟

          - پروتون               - نوترون                    - الکترون                        - نوترون وپروتون

        ه- کدام سیاره زیر ، زمین مانند نیست ؟

             - عطارد            - مریخ                          - ناهید                       - زحل

  و- توان موتوری 2 کیلووات است . اگر این موتور جسمی را در مدت 5 ثانیه به اندازه 20 متر بالا ببرد وزن آن جسم  چقدر خواهد بود ؟

            - 450 نیوتن         - 500 نیوتن                   - 600 نیوتن                  - 5000 نیوتن

4-نیش زنبور عسل اسیدی است . برای کاهش درد ودرمان نیش زدگی آن از جوش شیرین استفاده می کنند یا سرکه ؟ چرا ؟

5- چرا جاده های کوهستانی را به صورت مارپیچ می سازند ؟

6- فسیل در دریاها ودریاچه ها بهتر تشکیل می شود. دلایل آن را بنویسید.

7- محلول کدام یک از مواد زیرالکترولیت است ؟ چرا ؟ ( نمک خوراکی – شکر – الکل )

8- هرچه زمین لرزه های کوچک در یک منطقه رخ  دهد  برای آن منطقه بهتر است ؟ چرا؟

9- شکل روبرو مربوط به اهرم است ؟   اهرم نوع اول حالت دوم

      الف- تکیه گاه را جایی قرار دهید که مزیت مکانیکی 1 شود.

      ب- بازوی محرک را روی شکل نشان دهید .

      ج- این اهرم به جز انتقال نیرو از چه راهی به ما کمک می کند ؟ یک نمونه برای آن نام ببرید.

10 – ترکیب  کربن دی اکسید از چه عناصری ساخته شده است ؟

11- فسیل چیست ؟ سه مورد از کاربردهای فسیل را بنویسید ؟

12- توان یعنی چه ؟ چگونه ممکن است توان یک کودک از فردی بزرگسال بیشتر باشد ؟

13- قورباغه ای به جرم 150 گرم روی برگی بر سطح آب شناور است اگر مساحت این برگ 300  سانتی مترمربع باشد فشاری که به سطح آب وارد می شود چند پاسکال است ؟

14- یک بالابر در مدت 40 ثانیه می تواند کاری برابر 4800 ژول انجام دهد توان این دستگاه چند وات است ؟ 

15- یک چراغ برق می تواند 6000 ژول انرژی را در مدت نیم دقیقه مصرف کرده و 1200 ژول روشنایی تولید کند .

       الف – بازده این لامپ را حساب کنید ؟

     ب- بقیه انرژی چه می شود ؟

16- در کدام حالت زیر کار انجام نمی شود ؟ چرا ؟

 الف: نگه داشتن کیف بالای سر           ب: بالا رفتن از راه پله

- یکای اندازه گیری کار .............و یکای اندازه گیری انرژی ............... است .

2- توان به معنی ............. انجام کار است .

3- واحد اندازه گیری توان ............. است .

4- قرقره ی ثابت برای ................. به کار می رود .

5- به وسایلی که انجام کارها را آسانتر می کنند ........................ می گویند

6- واحد اصلی فشار در فیزیک ............. می باشد که نام دیگر آن ............ است .

7- نیرویی که به طور عمود بر واحد سطح وارد می شود ..................نام دارد .

8- در اثر مالش پارچه ی پشمی بر بادکنک ، پارچه ی پشمی دارای بار ........... و بادکنک نیز دارای بار .......... خواهد شد .

9- بارهای الکتریکی ............ همدیگر را جذب  و بارهای الکتریکی .............. یکدیگر را دفع می کنند .

10- در یک اتم خنثی تعداد ................. با ................ همیشه برابر است .

11- باردار شدن اتم ها فقط از طریق انتقال .............. (الکترون/پروتون/نوترون) انجام می شود .

12- به موادی که جریان برق را از خود عبور می دهند ................ و به موادی که جریان برق را از خود عبور نمی دهند ................. گفته می شود .

13- الکترولیت باتری اتومبیل محلول ................. است .

14- یکای اختلاف پتانسیل الکتریکی .............. و یکای شدت جریان الکتریکی ............... است .

15- ............... عامل ایجاد جریان الکتریکی در مدار است .

16- یکای مقاومت الکتریکی ................. است و دستگاهی که مقاومت الکتریکی را اندازه گیری می کند ............. نام دارد .

17- انرژی جنبشی الکترون ها درهنگام عبور از سیم رسانا به انرژی ......... تبدیل می شود

18- اگر آهن ربایی را به دور از وسایل آهنی ، آزادانه بیاویزیم قطب .............. به سمت شمال زمین وقطب .................به سمت جنوب زمین می ایستد .

19- درآهن ربا قطب های ناهمنام یکدیگر را .................. می کنند .

20- نسبت نیروی مقاوم به نیروی محرك در ماشین ................... نام دارد .

21- در یك اهرم اگر طول بازوی مقاوم بزگتراز طول بازوی محركباشد ، مزیت مكانیكی آن ......... است . ( بزرگتر از یك – كوچكترازیك )

22- چرخ و محوری كه مقدار نیرو را افزایش می دهد مزیت مكانیكی آن .............. ازیك می باشد . ( بزرگتر – كوچكتر )

23- هر چه طول یك سطح شیبدار  نسبت به ارتفاع آن بیشتر باشد مزیت مكانیكی آن ........ است. ( بیشتر – كمتر)

24- ماشینی كه مزیت مكانیكی آن كمتر از یك است به طریق .............. به ما كمك می كند .

25- قرقره ................. ( ثابت – متحرك ) مقدار نیرو را افزایش می دهد .

26- اگر تعدادی الكترون به یك اتم افزوده شود آن اتم دارای بار الكتریكی .......... می شود

27- به وسیله ی .................. می توان نوع بار الكتریكی یك جسم را تشخیص داد .

28- برای حفاظت ساختمان های بلند از خطر آذرخش از وسیله ای به نام ............... استفاده می كنند .

- از نظر دووریس عامل ایجاد کننده ی صفات ثانویه در جانداران.......... است .

1)طبیعت                       2 )تفاوت های فردی 

3)جهش                        4 ) استعمال یا عدم استعمال اندام ها

2- به وجود آمدن رشته کوه های میان اقیانوسی حاصل حرکت کدام ورقه هاست.

1) ورقه های دور شونده               2) ورقه های دور شونده ی اقیانوسی

3) جهش                                  4) استعمال و یا عدم اسعمال اندام ها

4- کدامیک از عوامل زیر جهش زا نیست؟

1) اشعهX           ) اشعه ی گاما            3)مواد شیمیایی   4)نور مرئی

5- ترکیب شیمیایی بیشتر ستارگان از کدام دو ماده ساخته شده است ؟

  1 ) آهن- کلسیم          2) هلیم – هیدروژن     

 3) اکسیژن – کربن         4  ) سدیم –هلیم

6- کدام سیاره فاقد قمر است؟

1) نپتون                 2) زهره              3) مشتری            4) زمین

7-  سیارک ها :

1) قطعه سنگ هایی هستند که در اثر برخورد با اتمسفر شعله ور می شوند.

2) سنگ های آسمانی هستند که در زمین پیدا می شوند. 

3) قطعه سنگ هایی هستند که به دور زمین می چرخند. 

4)قطعه سنگ هایی هستند که در فضا ثابت و بدون گردش می باشند. 

8- در اثر برخورد دو ورقه ی قاره ای کدام مورد زیر ایجاد می شود؟

1) کوه             2) گسل           3)آتشفشان          4) همه ی موارد

9- کدام یک از موارد زیر از کاربرد فسیل ها نیست ؟

1)تامین انرژی                      2 ) تعیین علت انقراض بعضی از جانداران 

3)تشخیص آب وهوای گذشته  4) تعیین محل بعضی از مواد معدنی

10- جنس سیارک ها بیشتر از چه موادی است؟

1)غبار وگاز های متراکم                          2)کلسیم و منیزیم

3)مواد سیلیکاتی وآهکی                       4) آهن وسیلیکات

11- با توجه به رنگ ستاره ، کدام یک دمای سطح بیشتری دارد ؟

1) ستاره ی زرد رنگ                        2) ستاره ی آبی رنگ

 3) ستاره ی سبز رنگ                            4) ستاره ی سرخ رنگ

12- کدام عامل سبب حرکت ورقه های سنگ کره می شود ؟

1) جنس سنگ کره                              2) جریان همرفتی نرم کره  

3)اندازه ی ورقه های سنگ کره               4) ضخامت ورقه های سنگ کره

13- بیشتر سیارک ها در فاصله ی دو سیاره ی.......و.........وجود دارند .

1) مشتری- زحل                                   2) مریخ –زمین

3)عطارد – زهره                                   4) مشتری – مریخ

14- کدام سیاره فاقد اتمسفر است

1) عطارد                 2)زهره                   3)زحل                  4) نپتون

15- کدام پدیده ی زمین شناسی در تمام حاشیه های ورقه های سنگ کره ی زمین بوجود می آید ؟

1)آتشفشان       2) گودال عمیق اقیانوسی         3) زلزله       4) جزایر قوسی

16-  جزایر قوسی از چه نوع حرکت ورقه ها به وجود می آیند؟

1) دور شدن ورقه ها                               2) برخورد دو ورقه ی قاره ای

3) برخورد دو ورقه ی اقیانوسی           4) برخورد ورقه ی اقیانوسی وقاره ای

1- بیشترین شواهد حوادث گذشته ی زمین در سنگ های ......... و ......... درون آن ها یافت می شود .

2- جاندارانی که در آنها صفات جدید بوجود می آید را اصطلاحاً ............. می نامند .

3- .......... و.......... دو عاملی هستند که باعث شده اند نرم کره حالت شکل پذیر و خمیری پیدا کند .

3- جریان همرفتی در مواد سازنده ی نرم کره سبب حرکت ............... بر روی نرم کره می شود .

4- بیشتر محل هایی که ورقه های سنگ کره ی زمین از هم دور می شوند در ............. قرار دارد .

5- جرم ورقه ی اقیانوسی از جرم ورقه ی قاره ای ( کمتر/بیشتر) است.

6- گودال های عمیق اقیانوسی و اطراف آن ها محل وقوع ............. هستند .

7- بیشترین عنصر موجود در منظومه ی شمسی ............. است .

8- سیارات داخلی بیشتر از .......... و............ ساخته شده اند .

9- اندازه ی  سیارات خارجی از سیارات داخلی .................. است.

.

10- خورشید ستاره ای است که 73درصد حجم آن را ......... و 25 درصد آن را .............. تشکیل داده است .

11- منشأ گرمای خورشید .......... است .

12- جنس دنباله دارها از .............. و................... است .

13- جنس کره ی ماه از .............. و ................ است .

14- در فاصله ی بین سیاره ی مریخ و مشتری قطعات سنگی و فلزی بسیاری به نام ............وجود دارد .(قمر /سیارک /شهاب)

15- اختر شناسان از روی ................... مقدار دمای سطحی ستاره را تعیین می کنند .

16- برای تجزیه نور ستارگان وپی بردن به ترکیب آن ستاره از دستگاهی به نا م ............. استفاده می کنند .

17- برای تخمین فاصله ی ستاره ها از زمین از روش .................. استفاده می کنیم .

18- به مجموعه ستارگانی که در آسمان شکل ویژه ای را می سازند ............... می گویند .

19- معروف ترین صورت فلکی ............. است .

20- سیارک ها از نظر جنس به سیارات ( داخلی –خارجی ) شبیه هستند .

1- در چه نوع حرکتی در ورقه ها ی سنگ کره نه پوسته ی جدیدی تشکیل می شود ونه ورقه ای تخریب می شود ؟

2- در چه موقع حرکت ورقه هایی که در کنار هم می لغزند سبب زلزله های شدیدی می شود ؟    

3- سه مورد از دلایل وگنر در رابطه با جابجایی قاره ها را بنویسید .

4- نظریه ی زمین ساخت ورقه ای را به طور خلاصه توضیح دهید .

5- دلیل حرکت ورقه های سنگ کره را بر روی نرم کره را توضیح دهید . 

6- چهار تفاوت سیارات داخلی و خارجی را بنویسید .

7- لکه های خورشیدی چیست ؟

8- مریخ از سیارات داخلی و زحل از سیارات خارجی است به نظر شما :

الف )کدام سیاره بزرگتر است ؟

ب) کدام سیاره بیشتر از سنگ وفلاز درست شده است ؟

9- کدام دو سیاره منظومه ی شمسی قمر ندارند ؟

10- ستاره شناسان چگونه دمای یک ستاره را تخمین می زنند ؟

11- ستاره ی" الف" از  ستاره ی" ب" پر نورتر دیده می شود چه دلایلی  می تواند داشته باشد؟

12- ستاره شناسان ترکیب یک ستاره را چگونه مشخص می کنند ؟

13- منشأ گرمای خورشید چیست ؟ توضیح دهید.

دانلود در ادامه مطلب!

 نمونه سوالات علوم تجربی پایه ی سوم  راهنمایی نوبت اول 2

الف) کلمه ی مناسب را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید .

1- ایزوتوپ های یک عنصر خواص......... یکسانی ندارند. ( شیمیایی - فیزیکی)                                            

2- به نیروی جاذبه ای که اتم های یک مولکول را محکم درکنارهم نگه می دارد.................  .می گویند. ( یونی - کووالانسی )

3- با مطالعه ی فسیل ها مشخص شده که هر چه به زمان حال نزدیکتر می شود ساختمان بدن جانداران  ................ می شود.

(ساده تر- پیچیده تر)

4- درمحل برخورد دو ورقه ی اقیانوسی.............................. ایجادمی شود. (رشته کوه میان اقیانوسی –  جزایرقوسی)

5- اخترشناسان دمای سطحی هر ستاره را از روی......................... .تعیین می کنند. ( رنگ ستاره- تجزیه ی نور ستاره )

6- چرخ و محوری که مقدار نیرو را افزایش می دهد مزیت مکانیکی آن................ از یک می باشد. 

( کمتر- بیشتر )

ب)  پاسخ درست را با علامت × مشخص کنید.  

7- کدام یک از موارد زیر از خواص اسیدها نمی باشد؟

   الف- جریان برق را ازخود عبور می دهند     ب-مزه ی ترش دارند    

   ج- با بازها واکنش می دهند.                   د-غیرالکترولیت می باشند

8- کمربند سیارکی درفاصله ی کدام سیارات منظومه ی شمسی می باشد؟

الف- زهره و زمین            ب- زمین ومریخ              ج- مریخ ومشتری            د- زحل ومشتری

9- با استفاده از قرقره ی متحرک برای بلند کردن وزنه ی  800 نیوتنی به نیروی محرک......نیاز داریم     ( بدون اصطکاک)                

الف- 800 نیوتنی            ب-1600نیوتنی              ج- 400نیوتنی                د-  200 نیوتن

10- مقدار فشار آب دریک ظرف به کدام  یک ازعوامل زیر بستگی  دارد؟

الف- شکل ظرف              ب-ارتفاع مایع            ج-مساحت قاعده                د-جرم آب  

ج) پاسخ دهید:

11- در مطالعه ی تاریخچه ی زمین سنگ های رسوبی بهتر از بقیه ی سنگ ها هستند دلیل چیست؟

12- کدام سیارات منظومه ی شمسی قمرندارند؟                                                                                                  

13- چرا بعضی از ستاره ها را پر نورتر از بقیه می بینیم ؟ دو دلیل بنویسید.                                                              

 14- درمحل ورقه های دورشونده مرتبا"سنگ کره ی جدیدتشکیل می شود.دراین صورت آیا وسعت زمین هم اکنون درحال افزایش است؟

5  - هریک از عبارت های زیر مربوط به کدام ذره  ( الکترون ، نوترون ، پروتون )  می باشد؟                                      

الف- جرم نسبی این ذره برابرجرم نسبی پروتون است.(.............)        ب- بارالکتریکی نسبی آن1+  می باشد. (.............)

ج- جای این ذره دراطراف هسته می باشد. (................)

16- هرجمله مربوط به نظرکدام دانشمنداست .( لامارک، داروین، ویسمن، دووریس)                                              

الف- به دلیل وجود تفاوت بین افراد یک نوع جاندار سازگاری آن ها بامحیط یکسان نیست  (...................)                                  

ب- صفاتی را که جانداران درطول زندگی خود کسب می کنند به نسل بعد انتقال می دهند.(..................)

ج- جهش عامل ایجاد تغییر در جانداران است.(.....................)

17- مدل اتمی بور را برای لیتیم باعدداتمی3وعددجرمی7رسم کنید.

18- چرا ازهمه ی گیاهان وجانوران گذشته ی زمین فسیل تشکیل نشده است؟                                                                                                                                                                                                                                   

19- روی میز آزمایشگاه دوظرف مشابه یکی محتوی اسید ودیگری محتوی باز وجود دارد که برچسب آن ها کنده شده است.

شما به وسیله ی کاغذ لیتموس چگونه آن ها را شناسایی می کنید؟ 

20- در اهرم مقابل محل بازوی محرک و مقاوم را مشخص کرده و غیر از انتقال نیرو دو روش کمک دیگر برای آن بنویسید.  

21- ماشینی2000ژول انرژی دریافت می کند و 1500 ژول کار مفید انجام می دهد.

الف-بازده این ماشین راحساب کنید.     ب-چند ژول انرژی تلف شده است؟  

22- یک بالابر جسمی را با نیروی 5000 نیوتن درمدت 5 ثانیه 9 متر بالامی برد .توان این ماشین چند کیلووات است ؟

23- وزن آب داخل یک مخزن 2000نیوتن و مساحت کف آن1000سانتیمترمربع است. فشاروارد شده برکف مخزن را برحسب پاسکال محاسبه کنید.     

همانطور که می دانید فاصله برخی از ستاره ها تا زمین به هزاران سال نوری می رسد. اگر اخترشناسان می خواستند با محاسبه زمان ارسال و برگشت پرتوهای نوری یا امواج فاصله زمین تا ستاره ها را اندازه بگیرند می بایست هزاران و حتی میلیونها سال منتظر می ماندند.

دانشمندان ریاضیدان راه حل ساده ای به نام اختلاف منظر یافته اند که با این شیوه می توان به راحتی فاصله اجسام دور را محاسبه کرد.برای فهم بهتر ابتدا مثالی می زنیم : مدادی را مقابل چشمان خود بگیرید. ابتدا چشم چپ را ببندید و با چشم راست به آن نگاه کنید. بعد چشم راست را ببندید و با چشم چپ به آن نگاه کنید. حتما" به نظرتان آمده که مداد چند سانتی متر جابه جا شده است. با همین روش ساده بود که اخترشناسان توانستند شعاع کره زمین و به دنبال آن فاصله ماه و خورشید از زمین را پیدا کنند.با دانستن فاصله زمین تا خورشید می توان به راحتی فاصله زمین تا ستاره ها را محاسبه کرد.

اخترشناسان از یک ستاره مشخص دو عکس به فواصل 6 ماه از هم می گیرند. مقتی این دو عکس را با هم مقایسه می کنند به نظر می رسد که ستاره چند درجه در آسمان جابه جا شده است. با داشتن فاصله زمین تا خورشید و زاویه ( نصف زاویه ای که به نظر ستاره جابه جا شده ) و به کمک فرمول مثلثاتی ساده می توان فورا" فاصله چند سال نوری از زمین تا این ستاره را محاسبه کرد.

دانلود ( 19.96 MB )

دانلود ( 4.11 MB )

این قانون در مورد گردش سیارات به دور خورسید است که با دانلود ان می توانید اطلاعات جالبی در مورد حرکت سیارات به دور خورشید بدست آورید

با تشکر از اسکای علوم

برای دانلود اینجا کلیک نمایید

نمونه سوالات تهران

نمونه سوالات کرمان

نمونه سوالات آذربایجان

نمونه سوالات خراسان رضوی

نمونه سوال استان مرکزی

نمونه سوال استان فارس

مجموعه نمونه سوال استان های کشور