۱) چگونه می توان یک تخم مرغ تازه و کهنه را از یکدیگر تشخیص داد؟ اگر یک تخم مرغ تازه را در ظرف آبی وارد کنیم در میان آب غرق می گردد در حالیکه یک تخم مرغ کهنه بر سطح آب شناور می ماند. ۲) دلیل شناور ماندن تخم مرغ کهنه بر سطح آب چیست؟ دلیل این شناوری رشد کیسه هوایی تخم مرغ در اثر گذشت زمان و تبخیر آب تخم مرغ از آن است. ۳) چرا گاهی اوقات تخم مرغ به سختی پوست کنده می شود؟ این خود دلیلی بر تازگی تخم مرغ است، اگر این تخم مرغ ها را به مدت یک هفته تا۱۰ روز در انبار نگهداری نمایند بعد از پختن معمولا راحت تر پوست کنده می شوند. ۴) چرا بعضی از تخم مرغ ها دارای یک حلقه سبزرنگ به دور زرده خود می باشند؟ علت تشکیل این حلقه ترکیب آهن و گوگرد موجود در تخم مرغ می باشد. ۵) آیا تخم مرغ های دارای این حلقه های سبزرنگ را می توان مصرف نمود؟ بلی، زیرا این حلقه ها دلیلی بر امر خرابی تخم مرغ نیست و اثری بر ارزش غذایی آن ندارد. ۶) کدام کشور بیشترین مصرف سرانه تخم مرغ را دارد؟ ژاپن ۷) رشته های نخی شکل سفید رنگ موجود در سفیده تخم مرغ چه نامیده می شود؟ شالاز ۸) ساختار شالاز از چه ماده ای تشکیل شده است؟ پروتئین ۹) وظیفه رشته شالاز در تخم مرغ چیست؟ نگهداری زرده در مرکز سفیده تخم مرغ است. ۱۰) چرا گاهی سفیده تخم مرغ کدررنگ است؟ کدر بودن سفیده تخم مرغ به دلیل وجود دی اکسیدکربن موجود در تخم مرغ است. ۱۱) آیا این امر (کدری سفیده تخم مرغ) دلیل بر تازگی آن است؟ بلی، دلیل این امر دی اکسیدکربن موجود در تخم مرغ بوده که فرصت خروج از پوسته را نیافته است. ۱۲) کریستال زرد یا سبزرنگ موجود در سفیده تخم مرغ بیانگر چیست؟ حضور بلورهای زرد یا سبزرنگ در سفیده خام به دلیل وجود ریبوفلاوین تخم مرغ است. ۱۳) آیا خوردن تخم مرغ خام صحیح است؟ خطر مسمومیت غذایی تخم مرغ های خام و ناپخته بالاست و بهتر است که غذاهای حاوی تخم مرغ خام مصرف نشوند. ۱۴) چرا باید تخم مرغ ها را در بسته های مخصوص خودشان نگهداری نمود؟ سطح پوسته تخم مرغ حاوی روزنه های بسیار است و اگر تخم مرغ را در بسته های مخصوص خودشان نگهداری ننماییم، از این طریق تخم مرغ بو و طعم غذاهای درون یخچال را جذب می نماید. ۱۵) بهترین راه ذخیره تخم مرغ ها چیست؟ بهترین راه ذخیره تخم مرغ ها اینست که در بسته های مخصوص خود و در یخچال نگهداری شوند. ۱۶) برای چه مدت می توان تخم مرغ ها را نگهداری نمود؟ تخم مرغ های تازه را می توان در بسته بندی های مخصوص خودشان و در دمای یخچالی ۴تا۵ هفته پس از تولید نگهداری کرد. ۱۷) جهت کاهش کیفیت تخم مرغ ها چه باید کرد؟ به محض خرید، تخم مرغ ها را از یخچال فروشگاه ها آنها را به یخچال منازل منتقل کرد. ۱۸) چرا باید تخم مرغ ها را در یخچال نگهداری کرد؟ تخم مرغ ها نیز مانند سایر مواد غذایی فسادپذیر بوده و دارای تاریخ مصرف است. اگر تخم مرغ را در فضای باز نگهداری نماییم این امر فساد تخم مرغ را تسریع می بخشد. ۱۹) رنگ پوسته تخم مرغ به چه عواملی بستگی دارد؟ این امر به نژاد مرغ های تخمگذار مربوط است. ۲۰) آیا رنگ پوسته تخم مرغ اثری در ارزش غذایی آن دارد؟ خیر، رنگ پوسته وابسته به نژاد بوده و هیچ اثری بر ارزش غذایی آن، کیفیت، طعم و نوع پخت آن ندارد. ۲۱) آیا بین لاله گوش مرغ های تخمگذار و رنگ تخم مرغ های آنها ارتباطی وجود دارد؟ بلی، مرغ های با لاله گوش سفید تخم مرغ سفید و مرغ های با لاله گوش قرمز تخم مرغ های قهوه ای تولید می نمایند. ۲۲) علت ایجاد لکه های خونی در تخم مرغ چیست؟ گاهی اوقات لکه های خونی کوچک در زرده تخم مرغ دیده می شود، این لکه ها دلیل بر نطفه دار بودن تخم مرغ نیست، بلکه به علت پارگی عروق خونی بر روی زرده در طی شکل گیری تخم مرغ بوجود می آیند. ۲۳) آیا از تخم مرغ های دارای لکه خونی می توان استفاده نمود؟ بلی، می توان با نوک چاقو آن لکه ها را برداشت و از تخم مرغ ها استفاده نمود. ۲۴) درجه بندی یک تخم مرغ بر چه اساسی تعیین می گردد؟ تخم مرغ ها را بر مبنای کیفیت پوسته، کیفیت داخلی و اندازه کیسه هوایی آنها درجه بندی می کنند. ۲۵) نگهداری تخم مرغ به مدت ۱ روز در دمای اتاق معادل چند روز نگهداری آن در یخچال است؟ معادل با نگهداری آن به مدت یک هفته در یخچال است. ۲۶) بهترین محل نگهداری تخم مرغ ها در یخچال کجاست؟ تخم مرغ را باید در طبقات یخچال و در بسته های مخصوص خودشان نگهداری نمود. ۲۷) چرا درب یخچال محل مناسبی جهت نگهداری تخم مرغ نیست؟ چون دارای نوسانات دمایی زیادی است. ۲۸) مصرف سرانه تخم مرغ در ایران چقدر است؟ ۸۴/۵ کیلوگرم در سال. ۲۹) پنج گروه عمده غذایی کدامند؟ نان ها، سبزی ها، میوه ها، گوشت، ماکیان، تخم مرغ، ماهی و حبوبات، شیر و لبنیات. ۳۰) آیا می توان تخم مرغ را بعنوان یک رژیم غذایی سالم مصرف نمود؟ تخم مرغ در گروه گوشت و ماکیان قرار دارد و می توان آن را بطور متناوب به جای گوشت قرمز، ماهی و مرغ استفاده نمود. ۳۱) تخم مرغ حاوی چه مواد غذایی است؟ پروتئین، کلسیم، فسفر، انواع ویتامین ها و مواد معدنی، چربی ها. ۳۲) چه عواملی در افزایش میزان سطح کلسترول خون موثرند؟ چربی های اشباع در مقایسه با کلسترول رژیم غذایی بر افزایش میزان سطح کلسترول خون موثرتر هستند. ۳۳) کلسترول چیست؟ کلسترول از نظر ساختار شیمیایی نوعی موم محسوب می شود. ۳۴) نقش کلسترول چیست؟ کلسترول در ساختمان سلول ها و هورمون ها بدن نقش بسزایی را ایفا می نماید. ۳۵) کلسترول توسط کدام عضو بدن تولید می گردد؟ کبد ۳۶) انواع کلسترول کدامند؟ کلسترول غذایی و کلسترول خون. ۳۷) کلسترول غذایی چیست؟ کلسترولی است که از طریق غذا وارد بدن می شود. ۳۸) کلسترول خون چیست؟ کلسترولی است که در عروق خونی جریان دارد. ۳۹) آیا همه منابع غنی از پروتئین گرانقیمت هستند؟ خیر، زیرا تخم مرغ یک منبع غنی از پروتئین با قیمت مناسب است که محققین از آن به عنوان یک معیار استاندارد جهت اندازه گیری پروتئین سایر مواد غذایی بهره می برند. ۴۰) هر مرغ بطور متوسط سالانه چه تعداد تخم مرغ می گذارد؟ در حدود ۳۰۰ عدد. ۴۱) چه میزان چربی در تخم مرغ موجود است؟ ۵/۴ گرم چربی. ۴۲) چه میزان از چربی موجود در تخم مرغ اشباع است؟ ۵/۱ گرم. ۴۳) چه میزان از چربی موجود در تخم مرغ غیراشباع است؟ ۸/۲ گرم. ۴۴) میزان بالای کلسترول خون باعث چه رخدادهایی می گردد؟ اگر میزان کلسترول خون بالا باشد، سبب می گردد که سرخرگ ها مسدود گردند و این امر باعث کندشدن حرکت خون در رگ ها گردیده و ممکن است آن را بطور کلی مسدود نماید و باعث حمله قلبی گردد. ۴۵) چگونه می توان میزان کلسترول خون و خطرات حمله قلبی را کاهش داد؟ با عدم مصرف چربی های اشباع، افزایش تمرینات بدنی، داشتن وزن متناسب با قد و عدم مصرف سیگار می توان سطح کلسترول خون را کاهش داد. ۴۶) مسمومیت غذایی چیست؟ تمامی مواد مغذی قابلیت انتقال میکرو ارگانیزم ها و توکسین ها را دارند که اگر بر اثر فرآوری مناسب از بین نروند، نتیجه آن مسمومیت غذایی است. ۴۷) چگونه می توان خطر مسمومیت غذایی توسط تخم مرغ را کاهش داد؟ پوسته یک تخم مرغ معمولا حاوی انواع میکروارگانیزم هاست که با ضدعفونی نمودن، شستن و پاک کردن پوسته یک تخم مرغ می توان خطر مسمومیت توسط میکروارگانیزمها را کاهش داد. ۴۸) برای کاهش احتمال خطر مسمومیت به هنگام طبخ غذا با تخم مرغ چه باید کرد؟ از تخم مرغ های آلوده، ترک دار، شکسته و… نباید استفاده نمود و از روش های اصولی چون شستن دست ها، ضدعفونی کردن وسایل و ظرف های آشپزخانه و… بهره برد. ۴۹) باکتری ها علاوه بر غذا به چه عوامل دیگری نیازمندند؟ رطوبت، دما و زمان. ۵۰) جهت از بین بردن خطر وجود باکتری ها در تخم مرغ از چه روش هایی می توان بهره برد؟ سرد کردن و پختن. ۵۱) معروف ترین باکتری موجود در تخم مرغ چه نام دارد؟ سالمونلا انتریدیس. ۵۲) کدام مواد موجود در تخم مرغ به مصارف دارویی و شیمیایی می رسند؟ لیزوزیم و فسفوتین. ۵۳) جهت مصرف مجدد غذاهای حاوی تخم مرغ آن را باید تا چه دمایی حرارت داد؟ ۷۰درجه سانتیگراد. ۵۴) باقی مانده غذاهای حاوی تخم مرغ را باید در چه دماهایی نگهداری نمود؟ در مکانی با دمای بیش از ۶۰درجه سانتیگراد و یا در مکانی با دمای کمتر از ۱۰درجه سانتیگراد. ۵۵) برای تهیه تخم مرغ پخته آن را باید تا چه مدت حرارت داد؟ ۷تا۹ دقیقه. ۵۶) برای طبخ غذاهای حاوی تخم مرغ تا چه دمایی باید آنها را حرارت داد؟ تا بیش از ۷۰درجه سانتیگراد. ۵۷) رنگ زرده تخم مرغ به چه عواملی بستگی دارد؟ جیره غذایی مرغ های تخمگذار. ۵۸) جهت نگهداری تخم مرغ در بسته های مخصوص شان، باید آنها را چگونه در بسته ها جای داد؟ قسمت پهن تخم مرغ باید رو به بالا باشد. ۵۹) آیا می توان تخم مرغ را در فریزر نگهداری نمود؟ خیر. ۶۰) تخم مرغ پخته را تا چه مدت می توان در یخچال نگهداری نمود؟ تا ۱ هفته.

هیدرولوژی یا آب شناسی از دو کلمه Hydro به معنی آب و Logos به معنی شناسایی گرفته شده است.هیدرولوژی علم مطالعه آب کره زمین است و در مورد پیدایش ، چرخش و توزیع آب در طبیعت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب ، واکنش‌های آب در محیط و ارتباط آن با موجودات زنده بحث می‌کند بنابراین ملاحظه می‌شود که هیدرولوژی در برگیرنده تمامی داستان آب است.

هیدرولوژی چیست ؟

بر اساس آخرین مطالعات تا کنون ۵ میلیارد سال از عمر زمین می گذرد و شواهد مشان می دهد که آب از همان ابتدای تشکیل کره زمین نقش مهمی در تحول و قابل سکونت کردن آن به عنوان تنها سیاره قابل زیست داشته است . با تشکیل اقیانوسها و در یاها و تشگیل بخار از روی آنها و ایجاد ابر و بارندگی و به طور کلی گردش آب در طبیعت و جاری شدن آب در رودخانه ها و بازگشت مجدد آن به طروق مختلف به اقیانوسها ، ابتدا زندگی اولیه با گیاهان و جانداران پست آغاز شد و سپس گیاهان و حیوانات عالی به وجود آمدند.

پوسته زمین که از سنگهای آذرین سرد شده تشکیل شده بود در اثر تماس با هوا و جو تحت تأ ثیر پدیده هوازدگی قرار گرفت و تغییرات همزمان آب ، دما و یخبندان باعث تکه تکه شدن سنگها شده وجاری شدن آبها آنها را جابه جا کرده و دشتهای وسیعی را که دارای پوشش خاک بودند به وجود آوردند . این پوشش خاکی همراه با آب قابل دسترس در طبیعت محیط مناسبی را برای رشد گیاهان فراهم شد و محیط مناسب برای زندگی بشر آماده و مهیا گردید . انسانهای نخستین از آب تنها برای شرب استفاده می کردند بتدریج با پیشرفت تمدن و گذشت زمان از آن برای گردش آسیابها ، کشاورزی و حمل و نقل نیز استفاده کرد.

همزمان با پیشرفت تمدنها استفاده از آب نیز شکل تازه ای به خود گرفت به طوری که در بسیاری از زمینه ها ، از کشاورزی گرفته تا صنعت و از همه مهمتر تولید انرژی از آب استفاده می شود و امروزه دسترسی به آب کافی و با کیفیت مناسب در زمان و مکان مناسب مد نظر می باشد و هرگونه کمبود آب را مانعی در جهت توسعه پایدار می داند به همین دلیل هرساله سرمایه های زیادی برای توسعه منابع آب و طرحهای مرتبط با آن مثل سدسازی و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی ، آبخیز داری ، مهار سیل و تغذیه آبهای زیر زمینی انجام می دهند .

سیکل (چرخة) هیدرولوژی

گردش آب درطبیعت که به آن سیکل هیدرولوژی یا چرخة آب گفته می شود، عبارت است از حرکت وجابجائی آب درقسمتهای مختلف کره زمین. این سیکل یک چرخش ساده نیست بلکه مجموعه ای از حرکات وچرخشهای مختلف تحت تأثیر نیروی متفاوتی از جمله نیروی جاذبه ، نیروی ثقل، تغییرات فشار وانرژی خورشیدی می باشد.این چرخش درسه بخش مختلف کره زمین یعنی اتمسفر(هواسپهر) یاچون هیدروسفر یا آب سپهر، لیتوسفریا سنگ سپهر صورت می گیرد. آب درداخل وبین این سرلایه درلایه ای به ضخامت ۱۶ کیلومتر صورت می گیرد که ۱۵کیلومترآن دراتمسفر وتنها ۱ کیلومترآن درداخل لیتوسفر قراردارد.

سیکل هیدرولوژی درواقع یک سیکل بدون ابتدا وانتها می باشد. بدین ترتیب که آب ازسطح دریاها وخشکیها تبخیر شده وارد اتمسفر می گردد وسپس دوباره بخارآب واردشده به جو طی فرآیندهای گوناگون به صورت نزولات جوی یا برسطح زمین ویا بر سطح دریاها واقیانوسها فرو می ریزد. پس نزولات جوی ممکن است با سه حالت روبرو شوند:

۱- قبل از رسیدن به سطح زمین توسط شاخ وبرگ گیاهان گرفته می شوند.(برگاب،باران گیرش)

۲- درسطح زمین جاری می شوند.(رواناب)

۳- درخاک نفوذ می کنند.

مقداری از آب که در داخل خاک نفوذ می کند یا براثر تبخیر به هوا برمی گردد یا وارد منابع آب زیر زمینی می شود که سرانجام از طریق چشمه ها ویا تراوش به داخل رودخانه ها مجدداً در سطح زمین ظاهر می گردد. درتمام این موارد آب با تبخیر وبازگشت مجدد به اتمسفر سیکل هیدرولوژییا گردش آب در طبیعت را تکمیل می کند .درشکل ۱ که نموداری از چرخه هیدرولوژی می باشد نقل وانتقالات آب در طبیعت را نشان میدهد. همانطور که شکل۱ نشان میداد عناصر مهم گردش آب در طبیعت را بارندگی P) -( رواناب(R)-تبخیر(E) -تعرق(T) -نفوذ(I) -وجریانهای زیرزمینی(G) تشکیل می دهند .

بارندگی: PRECIPITATION

بارندگی مقدار آبی است که از سطح خشکی ها ودریاها تبخیر می شود ودرداخل جو بطور موقت بصورت بخار ذخیره میگردد. این بخار آب موجود درجو طی فرآیندهای فیزیکی مختلف متراکم (CONDENSATION) می شود وبه شکل ابر در می آیدکه پس از اشباع شدن ، قطرات آب با ذرات یخ تشکیل شده بصورت برف ، باران، تگرگ وغیره که جمعاً نزولات جوی یا بارندگی گفته می شوند دوباره به زمین برمی گردند. بارندگی پدیده ای است که انسان کمتر در آن می تواند دخل وتصرف کند.

تبخیر:EVAPORATION

تبخیر پدیده ای است که از هرگونه سطح مرطوب مانند سطوح آزاد آب یا سطح مرطوب خاک وگیاه صورت می گیرد. طی این فرآیند آب مایع به بخار تبدیل می شود ومجدداً آب به جو زمین برمی. از عوامل مؤثر براین فرآیند می توان به دمای هوا، سرعت باد، تابش خورشید اشاره کرد که هرچه میزان آن بیشتر باشد سرعت تبخیر نیز بیشتر است.

اهمیت آب در ایران :

ایران با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی که در بین مدار ۲۵تا۴۰ درجه عرض شمالی و ۴۴تا ۶۴ درجه طول شرقی واقع شده است از مناطق خشک جهان به شمار میرود زیرا میزان متوسط بارندگی سالانه آن کمتر از یک سوم متوسط بارندگی کره زمین (۸۶۰) می باشد . این مقدار بارندگی هم در سطح کشور به طور یکنواخت توزیع نشده است به علت کمبود میزان بارندگی به جز نواحی شمالی و شمال غرب و تا حدودی غرب کشور رود خانه های دائمی کم تر وجود دارد . در سطح کشور مناطقی وجود دارد که نه تنها با کمبود آب سطحی مواجه هستند بلکه آب زیر زمینی آنها هم شور است.البته این کمبود آب در کشور ما مربوط به عصر حاضر نبوده بلکه در گذشته نیز مردم با کمبود آب مواجه بوده اند وجود سدها و بندهای تاریخی کشور دلیلی بر این ادعاست .اما از آنجایی که در گذشته سطح توقع مردم به علت پایین بودن شرایط زندگی کم بوده است ، قرنها بطور هماهنگ از منابع آب و خاک استفاده کرده اند و آب مورد نیاز را از طروق مختلف به دست آورده اند و مسئله کمبود آن مطرح نبوده و مسئله اصلی روش های بهره برداری از آن بوده است . اما در عصر حاضر از یک طرف کمبود آب قابل استفاده و از طرف دیگر افزایش رشد جمعیت و مصرف آب و از همه مهمتر بالا رفتن سطح زندگی و ماشینی و صنعتی شدن و رشد تکنولوژی مسئله نیاز به آب و کمبود آن رابیش از پیش مطر ح می سازد :

مسائل شناخت آبهای سطحی :

برای جلوگیری از هدر رفتن آبهای سطحی و خسارات ناشی از آنها دو کار زیر بنایی عبارت است از :

۱- تأ‌مین نیروی انسانی

۲ – تأسیس ایستگاههای اندازه گیری آب و آمار برداری مرتب از آنها

امروزه هیچ طرح عمرانی و زیر بنایی بدون استفاده از آمار در زمینه های مختلف امکان پذیر نمی باشد . لذا آمار مورد استفاده باید دقیق و دارای قابلیت اعتماد باشد و همچجنین تعداد سالهای آماری نیز زیاد باشد .

ایستگاههای اندازه گیری دبی رو دخانه ها در ایران از سال ۱۳۲۵ تأسیس شده اند اما تعداد آنها کم بوده و طول دوره آماری آنها با توجه به سال تأسیس کوتاه می باشد اما در کشور های پیشرفته طول دوره آماری به بیش از ۱۵۰ سال می رسد . در کشور ما تهداد ایستگاههای که دارای آمار بیش از ۵۰ سال می باشند بسیا رکم است و تنها شامل ایستگاههایی است که بر روی رودخانه های جاجرود ، لار و گلپایگانو یکی دو رودخانه دیگر است ، می باشد. امروزه در سطح کشور ایستگاههای اندازه گیری دبی آب زیاد بوده ودر حال گسترش می باشد.

نه تنها تعداد ایستگاهها و طول دوره آماری مهم است بلکه تععن دقیق ایستگاههای هیدرومتری اهمیت زیادی دارد که حتما باید توسط متخصصان این امر تععن شود .
هیدرولوژی علمی است که در مورد پیدایش خصوصیات و نحوه توزیع آب در طبیعت بحث می‌کند ولی عملا واژه هیدرولوژی به شاخه‌ای از جغرافیای فیزیکی اطلاق می‌شود که گردش آب در طبیعت را مورد بررسی قرار می‌دهد. انجمن علوم و فنون ایالات متحده تعریف زیر را برای هیدرولوژی برگزیده است:

هیدرولوژی علم مطالعه آب کره زمین است و در مورد پیدایش ، چرخش و توزیع آب در طبیعت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب ، واکنش‌های آب در محیط و ارتباط آن با موجودات زنده بحث می‌کند بنابراین ملاحظه می‌شود که هیدرولوژی در برگیرنده تمامی داستان آب است.

وضعیت کنونی آبهای جهان

   مقدار آب موجود در سیاره زمین تقریباً همواره ثابت بوده است. اگر کره زمین را از بالا بنگیرید آن را به شکل کره ای آبی رنگ خواهید دید زیرا بخش اعظم سطح آن را اقیانوس ها و دریاها فراگرفته اند و وسعت خشکی ها بسیار کمتر از آبها است. ازنظر مقدار و حجم ۲/۹۷ درصد از آب های موجود در سیاره زمین در اقیانوس و دریاها انباشته شده اند و فقط ۸/۲ درصد از آبها به شکل رودها، یخچال ها،‌دریاچه ها،‌آب موجود در اتمسفر و آب موجود در خاک ها و آب های زیرزمینی می باشند. انسان برای انجام فعالیت های خود به آب های شیرین نیاز دارد. آب شیرین یعنی آبی که میزان نمک های آن بسیار کم باشد.   آب های اقیانوس ها و دریاها شورهستند و استفاده از آنها مستلزم تصفیه کردن است که این امر نیازمند سرمایه گذاری برای احداث تأسیسات آب شیرین کن می باشد. حجم آب های شیرین در جهان بسیار کم و فقط حدود ۸/۲ درصد از حجم کل آب های جهان است. مقدار زیادی از آب های شیرین جهان به شکل یخ در یخچال های قطبی و کوهستانی قراردارد.

وضعیت آب های ایران

   با توجه به قرارگرفتن ایران در نواحی خشک و نیمه خشک، مقدار بارندگی و حجم آب های ایران به اندازه کافی نیست و ریزش های جوی در همه جا به یک اندازه فرو نمی ریزد. مشکل آب در کشور ما علاوه بر کمبود ریزش های جوی، بالابودن میزان تبخیر است. یعنی بخش اعظم آب های ناشی از بارندگی طی فرآیند تبخیر، بخار شده و از دسترس خارج می شود که آن را تبخیر واقعی می نامند. علاوه بر تبخیر واقعی باید به تبخیر بالقوهتوجه کرد. یعنی مقدار آبی که از دسترس باشد به وسیله خورشید تبخیر می گردد. میزان تبخیر بالقوه بیشتر از تبخیر واقعی است زیرا معمولاً آبی که برای تبخیر در محیط وجود دارد، کمتر از توانایی آن محیط برای تبخیر می باشد.

 منابع آب ایران

   کشور ایران، با اینکه ۱/۱ درصد از مساحت خشکی های جهان را به خود اختصاص داده،‌فقط ۳۴ صدم درصد از آبهای موجود در خشکی های جهان را در اختیار دارد. از سوی دیگر در اغلب مناطق ایران، ریزش های جوی اکثراً در فصل بهاری صورت می گیرد که نیاز چندانی به آب برای فعالیت های کشاورزی نیست همچنین ، ریزش های جوی به طور یکسان در کشور فرو نمی بارند و برخی مکان ها بارندگی بیشتر و برخی بارندگی کمتر دریافت می کنند. محدودیت منابع آب و توزیع فصلی نامناسب بارندگی نشان می دهد که ابتدا باید ظرفیت منابع آب های موجود سطحی و زیرزمینی کشور را به خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه ریزی جامع ای برای بهره برداری صحیح از آنها صورت گیرد.

• آیا می دانید میانگین بارندگی در سطح کشور ۲۵۰ میلیمتر در سال می باشد
• آیا می دانید  متوسط بارش های سالانه در کشور  ۴۱۳ میلیارد متر مکعب است.
• آیا می دانید میانگین بارندگی در جهان حدود ۸۰۰ تا ۸۲۰ میلیمتر است (بیش از ۳ برابر ایران)
• آیا می دانید که بیش از ۷۰% نزولات تبخیر و به جو باز می گردد.
• آیا می دانید که میزان کل آب کشور پس از تبخیر (و با احتساب ۸ میلیارد متر مکعب ورودی) حدود ۱۳۰ تا ۱۳۲ میلیارد متر مکعب است.
• آیا می دانید که با توجه به محدودیت ها و شرایط جغرافیایی کشور ، حداکثر ۸۰% از پتانسیل فوق، قابل استفاده می باشد.
• آیا می دانید مصرف سالانه آب در بخشهای شرب، کشاورزی و صنعت ۹۰ میلیارد متر مکعب است.
• آیا میدانید با توجه به رشد جمعیت و توسعه، امکان استفاده از ظرفیت های باقیمانده، بسیار اندک است.

شیشه
شیشه مایعی است بسیار سرد شده و در حرارتی پایین تر از نقـطه انجماد آن ، در حالت مایع قـرار دارد و به طور عمومی ، جسمی است شـفـاف که نور به خوبی از آن عبور می کند و پشت آن به طور وضوع قابل رویت است . 
دید کلی :
     شیشه از نظر ساختمان مولکولی در حالت جامد آرایش مولکولی نامنظم دارد . در درجه حرارت های بالا شیشه مثل هر مایع دیگری رفتار می کند . اما با کاهش دما گرانروی آن به طور غـیر عادی افزایش می یابد و باعـث می شود مولکول ها نتوانند در آرایشی که مورد نیاز بلور است ، قرار گیرند . به این ترتیب شیشه از نظر ساختمان مولکولی مانند مایعات نامنظم است ولی این ساختمان غـیر منظم دیگر متحرک نیست .
    شیشه جسمی سخت است که سختی آن حدود 8 می باشد و همه به جز الماس ها را خط می اندازد . وزن مخصوص شیشه 5/2 گرم بر سانتی متر مکعب بوده و بسیار ترد و شکننده است . شیشه در مقابل تمام مواد شیمیایی حتی اسیدهای قوی و بازها مقاومت کرده و تحت تاثیر خورندگی واقع نمی شود ، به همین عـلت ظروف آزمایشگاهی را از آن می سازند . فقط اسید فلوئوریک اچ اف بر آن اثر داشته و شیشه را در خود حل می کند .

این وسیله برای اندازه گیری ارتفاع کوه ها یا ساختمان های بلند، بدست آوردن زمان و ناوبری نیز استفاده می شود. این وسیله از یک نیم دایره مدرج و لوله “نشانه گیری” تشکیل شده است. شما می توانید یک اسطرلاب ساده بسازید و به کمک آن ارتفاع درختی را (بدون نیاز به مثلثات) بدست آورید. برای این منظور، از طریق اسطرلاب به بالای درخت نگاه کنید و زاویه ارتفاع را بدست آورید. به کمک این زاویه و فاصله تان از درخت و با توجه به قائم الزاویه بودن مثلث، یک رسم (با رعایت مقیاس) روی کاغذ شطرنجی بکشید. بدین ترتیب ارتفاع مثلث همان ارتفاع درخت (البته با مقیاس) خواهد بود.

وسایل مورد نیاز

خط کش، قلم، خلال دندان، گیره کاغذ، قیچی، خمیر مجسمه سازی، نوار چسب، پرگار، نخ، نقاله، دفتر یادداشت، دو ورق کاغذ رنگی، کاغذ رسم

١- روی کاغذ مقوایی، یک نیم دایره به شعاع ١٢ سانتیمتر رسم کنید. به کمک نقاله، به ازای هر ١٠درجه خطی بکشید- خط ٠درجه در نقطه میانی باشد.

۲- محل های علامت گذاری شده روی نیم دایره را خط بکشید تا زاویه ها مشخص شوند. اطراف نیم دایره را ببرید. مقوای مستطیلی دیگری به طول نیم دایره ببرید. آن را به شکل لوله در آورید.

۳- لوله را به چسب نواری محکم کنید. به کمک گیره کاغذ؛ لوله را به کناره مستقیم نیم دایره وصل کنید، تا بدین وسیله چشمی اسطرلاب حاصل گردد.

۴برای ساخت شاقول، یک تکه خمیر مجسمه سازی گرد کنید و خلال دندانی از آن عبور دهید تا سوراخ شود. ٢٠سانتیمتر از نخ را بریده و آن را از سوراخ رد کنید. انتهای آن را گره بزنید.

۵شاقول را در پشت اسطرلاب نگه دارید، آن را با نوار چسب به نقطه وسطی ثابت کنید. نخ را طوری آویزان کنید تا روی چشمی بیافتد از وسط آویزان شود.

مفصل :

محل اتصال استخوان ها را به هم را مفصل مي گويند.

مفصل ها را بر اساس ساختمان و نوع حركت به سه گروه :

ثابت نيمه متحرك و متحرك تقسيم مي كنند.

استخوان ها در محل مفصل هاي ثابت به كمك رشته هاي سخت و در مفصل هاي نيمه متحرك

به كمك غضروف در كنار يكديگر قرارگرفته اند اما ساختمان مفصل هاي متحرك پيچيده تر است.

دانستنیهای علمی

عمل متقابل ماهیچه های اسکلتی:

وقتي ماهيچه منقبض مي شود، طول آن كم و ضخامتش زياد مي شود،

در اين حالت زردپي و استخواني را كه به آن اتصال دارد مي كشد

اما اين ماهيچه با انبساط خود نمي تواند استخوان را به جاي قبلي بازگرداند.

اين عمل را بايد يك يا چند ماهيچه در سمت ديگر استخوان به كمك انقباض خود، انجام دهد.

به همين دليل بيشتر ماهيچه هاي اسكلتی عمل متقابل دارند و جفت جفت كار مي كنند.

شهاب سنگ ها اجرام طبیعی هستند که توسط جاذبه ی زمین، به سمت آن کشیده شده و پس ازعبوراز جو به سطح زمین برخورد می کنند.این اجرام می توانند شامل تکه هایی ازسیارک ها، دنباله دارها و… باشند. سقوط شهاب سنگ ها ممکن است با ظهورآتش و سپس انفجار همراه باشد. شهاب سنگ ها را معمولا به نام محلی که درآن یافت می شوند نام گذاری می کنند. بعضی از این اجرام شبیه به سنگ های آتشفشانی زمین هستند.برخی دیگر شبیه آهن- نیکلی هستند که طبق باورهای امروزین هسته ی زمین رامی سارند. با این وجود بسیاری دیگر به هیچ چیز زمینی شباهت ندارند. بعضی ازشهاب سنگ ها ممکن است بازمانده ی ماده ی اولیه ای که منظومه ی شمسی ازآن پدید آمده، باشند. بررسی این گونه شهاب سنگ ها درآزمایشگاه دانشمندان را قادر می سازد تا با بخشی ازغباراختری که منظومه ی شمسی – از جمله خورشید وزمین- ازآن پدید آمده کار کنند.سقوط شهاب سنگ ها در برخی موارد شامل هزاران قطعه سنگ است که وزن آن ها روی هم به چندین تن می رسد. چنین مواردی را ((بارش شهاب سنگی)) می نامند و به هر قطعه ی جداگانه ازبارش شهاب سنگی ((پاره)) می گویند.

سقوط شهاب سنگ تنها مختص زمین نیست؛یعنی این احتمال وجود دارد که سطح کرات وسیارات دیگر نیزمورد اصابت شهاب سنگ ها قرارگیرد. به طورمثال دربیست وسوم فروردین امسال مریخ نورد روح تصویری را از محیط اطراف خود به زمین مخابره کرد که یک شهاب سنگ را در خود جای داده بود.شایان ذکر است که این شهاب سنگ آلن هیلز نام گرفته ویک شهاب سنگ آهنی است.

گاهی اوقات پیش می آید که شهاب سنگ بزرگی با سطح سیارات سنگی مانند زمین و مریخ ویا با سطح کراتی مانند ماه برخورد کنند.دراثر برخورد این گونه شهاب سنگ ها،روی سطح سیارات سنگی حفره ها وگودال هایی بوجود می آیند که تا حدودی به دهانه ی یک آتشفشان خاموش شباهت دارند؛به این حفره ها و گودال ها ((کریتر)) یا ((دهانه های برخوردی)) می گویند. دهانه ی برخوردی بسیار قدیمی واقع در بیابان آریزونا درآمریکای جنوبی ازاین جمله است.

معناى لغوى فسیل عبارت است از چیزى که از حفارى به دست آمده باشد. به عبارت دیگر فسیل ها، اجساد و بقایا و آثار موجوداتى مى باشند که پس از مرگ در بین رسوبات دفن شده و همراه با آن ها تحت تاثیر پدیده سنگ شدگى ( دیاژنز ) قرار گرفته اند.

بنابراین فسیل ها انواع باقیمانده جانورى و گیاهى نظیر جسم حیوانات و استخوان هاى مربوط به آن ها، تنه گیاهان قدیمى و ساختمان شان، کرم هاى نرم، ستاره هاى دریایى و غیره ( از نقطه نظر تشریحى ) و آثار و مواد به جامانده از آن ها نظیر فضولات، مدفوعات، تخم ها ( آثار طبیعى ) و اثر لانه ها، آشیانه ها، رد پاها ( آثار مصنوعى ) را شامل مى شود و تمامى این ها به طور مستقیم توسط موجودات که در گذشته مى زیسته اند، به وجود آمده اند. بدین ترتیب براى آن که یک شى فسیل به حساب آید، بایستى بقایا و یا آثار فعالیت زیستى موجودات گذشته باشد.

به طور کلى فسیل ها را به دو گروه تقسیم مى نمایند :

١. فسیل هاى اندامى

٢. فسیل هاى اثری

منظور از فسیل هاى اندامى، بقایاى حقیقى موجودات زنده مى باشند که در حالات بسیار مساعد شکل آن ها با شکل موجود زنده اصلى اولیه کاملا تطبیق مى کند و تغییر زیادى در آن صورت نگرفته است. اما فسیل هاى اثرى علائم غیر مستقیم حیات هستند که توسط موجودات بر جاى گذاشته شده اند. جاى پاهاى دایناسور، اثرات ناشى از خزیدن تریلوبیت ها و سایر شواهد فرآیندهاى حیات همچون فضولات و مدفوعات که به صورت فسیل در آمده اند همگى جزء فسیل هاى اثرى محسوب مى گردند.

حال این سوال مطرح مى شود چه فسیل هایى را با ارزش مى خوانیم ؟

در جواب باید گفت فسیل هاى راهنما (Index Fossils). آن دسته از فسیل ها به این نام خوانده مى شوند که :

١. شناسایی آن ها آسان است

٢. بسیار فراوانند

٣. داراى عمر کوتاه بوده اند

٤. از گسترش جغرافیایى قابل توجهى برخوردارند

علم دیرینه شناسى

اصطلاح پالئونتولوژى (Paleontology) اولین بار توسط شخصى به نام دوکروته دوبلن ویل در سال ١٨٢٥ میلادى به کار رفت. کلمه پالئونتولوژى که در کتاب هاى فارسى، دیرینه شناسى و یا فسیل شناسى ترجمه شده، ریشه اش از چند کلمه گرفته شده است که عبارتند از:

Paleontology = Palaios + Ontos + Logos

دیرینه شناسى = دیرینه و قدیمى + موجود زنده + بررسى و تحقیق.

دیرینه شناسى رشد، توسعه، تحول و تکامل حیات را مشخص مى سازد و به زمین شناس کمک مى کند که سنگ ها را در گروه ها و طبقات خاص قرار دهد. دیرینه شناسى نه تنها به دنبال علت انقراض معمولى یک گونه است بلکه به دنبال دلیل انقراض هاى دوره اى که در گذشته رخ داده و موجب از بین رفتن تقریبا تمامى موجودات از دنیاى حیات شده است، مى باشد.

چگونه فسیل ها را بیابیم

تکنیک ها و روش هاى مشخصى وجود دارند که دیرین شناسان از آن ها براى یافتن فسیل ها استفاده مى کنند. نباید اینطور تصور نمود در مکانى که فسیل یافت نمى شود، موجود زنده اى نیز در گذشته در آن جا نمى زیسته است. چه بسا موجودات زنده بسیارى در گذشته در آن مکان زندگى مى کرده اند اما محیط شرایط لازم براى فسیل شدن موجودات را نداشته است. از این رو است که بایستى خیلى خوش شانس باشیم تا بتوانیم فسیل ها را بیابیم .

مثلا اگر در جستجوى فسیل هاى گیاهى باشیم اطلاعاتى نظیر این که این فسیل ها در زمان حیات خود چه شرایط زیستى داشته اند و براى فسیل شدن چه مراحلى را گذرانده اند، به ما کمک مى کند که تنها سنگ هاى بخصوصى را جستجو نماییم. به طور کلى آنچه معلوم است احتمال حضور فسیل در سنگ هاى رسوبى به مراتب بیش از سنگ هاى دگرگونى و سنگ هاى آذرین است. بطورى که در بین این سه گروه از سنگ ها قریب به ٩٩% فسیل ها در سنگ هاى رسوبى یافت مى شوند.

فسیلى شدن

موجودات زنده پس از مرگ شان در نتیجه فرآیندى به فسیل تبدیل مى شوند، این فرایند که فسیلى شدن(Fossilization) نام دارد به شکل هاى مختلفى انجام مى شود و داراى انواع و اقسام بسیار زیادى مى باشد. تنوع در این فرآیند به علت ویژگی هاى منحصر به فرد هر موجودى است که فسیل مى شود. بنابراین فرایند فسیلى شدن از نظر وسعت حجم مى تواند داراى سطوح مختلفى باشد، مثلا ممکن است در حد یک سلول یا اندام یک موجود و یا در سطحى وسیعتر و حجیم تر یعنى بدن کامل موجود باشد.

شرایط مناسب براى حفظ شدگى و باقى ماندن قسمت هاى سخت به دو عامل بستگى دارد :

١. ترکیب ماده تشکیل دهنده

٢. چگونه محفوظ ماندن و دیاژنز آن ها.

علمى که به مطالعه شرایط دفن شدن موجودات زنده پس از مرگ شان مى پردازد و همچنین استقرار آن ها را در لایه هاى رسوبى مورد بحث و بررسى قرار مى دهد، تافونومى مى نامند. به عبارت ساده تر

تاریخچه تافونومى اکثر فسیل ها شامل سه مرحله است :

١. قبل از دفن شدن

٢. هنگام دفن شدن

٣. پس از دفن شدن

مرحله دفن شدن کوتاه ترین مرحله و پس از دفن شدن طولانى ترین است.

برخى از انواع اصلى کالبدهایى که حیوانات بر آن اساس ساخته شده اند عبارتند از :

الف- استخوان

ب- صدف

ج- پوسته

د- کاراپاس

ه- اسکلت هاى اسپیکولى

و- پروتئین هاى سخت

 امروزه از روش‌های گوناگونی برای تولید باران از طریق تقویت و تغلیظ بخار آب در اتمسفر استفاده می‌شود.

روش‌های عملی

به طور کلی سه روش زیر برای باردار کردن ابرها وجود دارد:

1- استفاده از دانه‌های یخ خشک یا کربن دی اکسید جامد

2- استفاده از یدید نقره (به علت شباهت ساختار کریستالیش به ساختار یخ)

3- استفاده از قطرات آب که توسط هواپیماهای مجهز به تانک‌های آب

و وسایل اسپری پاشیده می‌شود.

ولی این روشها با مشکلات زیر نیز روبرو است:

الف)باعث بارانهای سیل آسا میشوند.

ب)یدیدنقره به اکوسیستم صدمه وارد می کند.

ج)یدیدنقره گران قیمت است.

^{باران مصنوعی با استفاده ازدانه‌های یخ خشک بر روی ابرهای مناسب می‌تواند}

^{تولید کریستال‌های یخ را به صورت پی در پی رشد و توسعه دهد}

^{و موجب همگن شدن آن ها به صورت برف‌دانه ‌شوند.}

دانه‌های یخ خشک با قطر حدود یک سانتیمتر از یک هواپیما روی ابرهای بسیار سردی

ریخته می‌شود که یک لایه هوا با دمای 40- درجه سانتیگراد روی آن ایجاد می‌شود

هر دانه یخ چند میلیون دانه کریستال یخ تولید می‌کند.

دانه‌های یدید نقره در دمای کم تر از 4- درجه سانتیگراد مؤثر هستند

و ایجاد باران مصنوعی می‌کنند.

باروري ابرها دانش پيشرفته‌اي است كه با دو روش:

1-روي ابر گرم و2-روی ابر سرد انجام مي‌شود.

باروري ابر گرم بيشتر در مناطق گرم شرجي با درجه حرارت بالاتر از صفر درجه صورت

مي‌گيرد كه در كشور ما كمتر رخ مي‌دهد.

اما در باروري ابر سرد كه روش معمول در ايران است.

در صورتي كه درجه حرارت هوا زير صفر درجه باشد در زمستان و پاييز يا

در ابتداي فصل بارش اين كار صورت مي‌گيرد.

باروري ابرها با ايجاد هسته‌هاي يخ‌ساز در داخل ابرها صورت مي‌گيرد.
در اين سيستم يديد نقره به شكل شليك از طريق هواپيماهاي ويژه در داخل ابرها منتشر مي‌شود

و هسته‌هاي يخ‌ساز فعال مي‌شوند و اين امر باعث ايجاد كريستال‌هاي بزرگ مي‌شود كه

به زمين سقوط مي‌كنند.
چنانچه درجه حرارت در زمين زير صفر درجه باشد اين سقوط به صورت دانه‌هاي برف است

و در صورتي كه درجه حرارت بالاي صفر باشد به صورت بارش باران عمل مي‌كند.
در اين روش باران بين 10 تا 15 درصد افزايش پيدا مي‌كند، نكته قابل ذكر در اين روش ضرورت

برخورداري از شرايط مناسب ابرها براي اجراي عمليات است

البته در صورتي كه ابر مناسب در جو باشد.
اجراي عمليات پرواز باروري ابرها در برخي شهرها با سهولت بيشتري انجام مي‌شود

از همين رو طي دو ماه اخير در شهرهاي اردبيل، زنجان، كرمان، يزد و شيراز

اين عمليات اجرا شده است اما در شهرهايي مانند تهران به دليل انجام پروازهاي مكرر

در 2 فرودگاه بين‌المللي مهرآباد و امام خميني پرواز هواپيماهاي باروري ابرها،

در سيستم پروازي اختلال ايجاد مي‌كند زيرا اين نوع پرواز مسير مشخصي ندارد

و هر جا ابر باشد به دنبال آن حركت مي‌كند

لذا اين روش پرواز مستلزم هماهنگي‌هاي زيادي است كه در عمليات 26 آذر

در تهران به خوبي اجرا شد.
از ديد كارشناسي انجام چنين روش‌هايي در كوهستان مناسب است

زيرا بارش ابرهاي متراكم بارور شده به صورت برف خواهد بود

و منفعت اجراي اين روش بيش از هزينه آن است

و تنها ممكن است كمي به دليل وجود «يديد نقره» اثر زيست‌محيطي داشته باشد.
استفاده از روش بارورسازي ابرها براي ايجاد بارش به منظور جلوگيري از خسارات ناشي از

خشكسالي امري معمول در دنياست و ما نيز مي‌توانيم در صورت وجود ابر براي از بين بردن

آلودگي هوا صرفنظر از هزينه‌هاي آن، از روش بارورسازي ابرها استفاده كنيم.

سلام. امروز می خواهیم در رابطه با هوا کردن بادکنک صحبت کنیم. ابتدا تعدادی بادکنک یا یک بادکنک تهیه کرده و با استفاده از گاز متان(گاز کپسول و گاز شهری) آن هارا باد کرده و آن هارا رها میکنیم این بادکنک به هوا می رود و همش از سطح زمین فاصله میگیرد همش دور ترو دورتر می شود تا این که در آسمان گم می شود.حالا سوال من بر این است آیا امکان دارد این بادکنک به خارج از جو زمین برود؟آیا می توان با توجه به نصب کردن دوربین روی آن فهمید که به فضا میرود؟

اراتوستن: اندازه گیری محیط زمین در ظهر انقلاب تابستانی در یکی از شهرهای مصر ،که امروزه اسوان نامیده می شود، خورشیدمستقیم می تابد: اجسام هیچ سایه ای ندارند و نور خورشید تا انتهای یک چاه عمیق نفوذ می کند. اراتوستن که کتابدار کتابخانه ی اسکندریه در قرن سوم پیش از میلاد بود، هنگامی که این مطلب را خواند، دریافت که اطلاعات لازم برای محاسبه ی محیط زمین را در اختیار دارد. وی همان روز و همان ساعتی که در بالا گفته شد، آزمایشی ترتیب داد و مشاهده کرد که پرتوهای خورشید در اسکندریه تا حدودی مایل بوده و حدود هفت درجه از خط عمود انحراف دارد. حالا دیگر فقط محاسبه های هندسی باقی مانده بود. فرض کنید زمین گرد است، در این صورت محیط دایره آن ۳۶۰ درجه است. با این تفسیر اگر دو شهراز یکدیگر۷ درجه دور باشند، می توان گفت به اندازه هفت سیصد و شصتم یا یک پنجاهم یک دایره کامل از هم فاصله دارند .با اندازه گیری فاصله دو شهر ، مشخص شد که این دو ۵ هزار استادیوم (واحد طول برابر با حدود۱۸۵ متر) از یکدیگر دورند. اراتوستن نتیجه گرفت که محیط زمین ۵۰ برابر این فاصله یعنی ۲۵۰ هزار استا دیوم است. از آن جا که دانشمندان در مورد طول واقعی یک استادیوم یونانی اختلاف نظر دارند، غیر ممکن است بتوانیم دقت این اندازه گیری را تعیین کنیم. اما طبق بعضی از محاسبه ها گفته می شود خطای این اندازه گیری حدود ۵ درصد است .

گالیله : آزمایش چیزهای در حال سقوط تا حدود سال های ۱۵۰۰ میلادی، مردم فکر می کردند چیزهای سنگین سریع تر از اجسام سبک سقوط می کنند. هر چه باشد، این سخن ارسطو است. این که یک دانشمند یونان باستان توانسته بود، همچنان سلطه خود را حفظ کند، بیانگر این است که علم طی قرون وسطی چقدر تنزل کرده بود. گالیلئوگالیله که استاد کرسی ریاضیات در دانشگاه پیزا بود ، آن قدر جسارت داشت که دانش پذیرفته شده را با چالش روبه رو کند. این داستان از جمله ماجراهای معروف تاریخ علم است:گفته می شود وی دو چیز با وزن های مختلف را از بالای برج کج شهر رها کرد و نشان داد که آن چیزها در یک زمان به زمین می رسند. به چالش طلبیدن باورهای ارسطو ممکن بود برای گالیله به قیمت از دست دادن شغلش تمام شود، اما وی با این کار نشان داد که داور نهایی در موضوع های علمی، رویدادهای طبیعی است نه اعتبارافراد.

گالیله:آزمایش سقوط توپ ها از سطح شیبدار گالیله به بازپیرایی باورهای خود درمورد چیزهای در حال حرکت ادامه داد. وی یک تخته که حدود ۶ متر طول و ۲۵ سانتی متر عرض داشت را انتخاب کرد و شیاری را در مرکز آن طوری حفر کرد که تا جایی که امکان دارد، صاف و مستقیم باشد. وی سطح را شیبدار کرد وتوپ های برنجی را درون این شیارها غلتاند وزمان سقوط را با یک ساعت آبی اندازه گیری کرد. ساعت آبی یک مخزن بزرگ آب بود که آبش از لوله های نازک به یک ظرف منتقل می شد. وی پس از هر بار آزمایش ورها کردن توپ میزان آب تخلیه شده را وزن می کرد. گالیله با وزن کردن مقدار آب تخلیه شده، زمان را اندازه گرفت و آن را با مسافتی که گلوله طی کرده بود، مقایسه می کرد. ارسطو پیش بینی کرده بود که سرعت گلوله های غلتان ثابت است: اگرمدت زمان حرکت را دو برابر کنید، مسافت طی شده دو برابر می شود. اما گالیله نشان داد که مسافت طی شده با مجذور زمان متناسب است: اگر مدت زمان حرکت را دو برابر کنید، مسافت طی شده چهار برابر می شود. علت آن نیز این است که توپ در اثر جاذبه گرانشی مرتبا شتاب می گیرد.

نیوتون : تجزیه ی نور خورشید با منشور اسحاق نیوتن در همان سالی که گالیله در گذشت، متولد شد. وی در سال ۱۶۶۵ میلادی از ترینیتی کالج کمبریج فارغ التحصیل شد. سپس، دو سال خانه نشین شد تا بیماری طاعون را که همه گیر شده بود، از سر بگذراند. وی از این که خانه نشین بود، چندان ناراضی نبود؛ چرا که مشغول فعالیت های علمی بود. در آن سال ها این تفکر رایج بود که نور سفید خالص ترین نوع نور است ( باز هم باورهای ارسطو) و بنابراین نورهای رنگی، تغییر شکل یافته ی نورهای سفید هستند. نیوتن برای آزمایش این نظریه، دسته ای از پرتو های خورشید را به منشور تاباند و نشان داد که خورشید به طیفی از رنگ ها تجزیه می شود. البته مردم ، رنگین کمان را در آسمان مشاهده می کردند اما از تفسیر صحیح آن ناتوان بودند. نیوتن توانست به درستی نتیجه گیری کند که رنگ های قرمز، نارنجی ،قهوه ای ،سبز، آبی، نیلی، بنفش و رنگ های بین این ها، تشکیل دهنده نور سفید هستند. نور سفید در نگاه اول بسیار ساده به نظر می رسید، اما پس از نگاه دقیق تر مشخص شد که نور سفید تلفیقی زیبا از نور های گوناگون است.

کاوندیش :آزمایش ترازوی پیچشی یکی دیگر از فعالیت های نیوتن پیشنهاد نظریه ی گرانشی بود که بیان می کرد قدرت جاذبه بین دو جسم با مجذور جرم هایش افزایش و به نسبت مجذور فاصله ی بین آن دو کاهش می یابد. اما این پرسش باقی بود که قدرت این جاذبه ی گرانشی چقدر است؟ در پایان دهه ی اول قرن هجدهم، هنری کاوندیش تصمیم گرفت به این پرسش پاسخ دهد. وی یک میله ی چوبی را که حدود دو متر طول داشت، انتخاب کرد و سپس یک گلوله ی کوچک فلزی به هر طرف این میله ی چوبی وصل کرد تا شبیه یک دمبل شود. سپس آن را با سیمی آویزان کرد. پس از آن دو گلوله سربی را که حدود ۱۶۰ کیلوگرم جرم داشتند، به توپ های کوچک دو سر میله ی چوبی نزدیک کرد تا نیروی گرانشی لازم برای جذب کردن آن ها ایجاد شود. گلوله ها حرکت کردند و در نتیجه سیم تاب برداشت. کاوندیش با وصل کردن یک قلم کوچک در دو طرف میله توانست میزان جابجایی ناچیز گلوله ها را اندازه بگیرد. وی برای محافظت دستگاه، از جریان هوا، آن را ، که ترازوی پیچشی نامیده می شود ، درون اتاقکی قرار داد و با یک تلسکوپ میزان جابجایی را خواند. وی با این دستگاه توانست مقداری را که به ثابت گرانشی معروف است، با دقت بسیار زیادی اندازه گیری کند و با استفاده از ثابت گرانشی، چگالی و جرم زمین را به دست آورد. اراستوتن توانست محیط زمین را اندازه بگیرد اما کاوندیش جرم زمین را به دست آورد.

یانگ: آزمایش تداخل نور باورهای نیوتن همیشه صحیح نبود. پس از استدلال مختلف به این نتیجه رسید که نور تنها از ذره هایی تشکیل شده است و نه از موج. در سال ۱۸۰۳ توماس یانگ پزشک و فیزیک دان انگلیسی تصمیم گرفت این نظریه را بیازماید. وی سوراخی را در پرده ی پنجره ایجاد کرد و آن را با یک مقوا که به وسیله سوزن شکاف کوچکی در آن ایجاد کرده بود، پوشاند. سپس، نوری را که از این شکاف عبور می کرد با استفاده از یک آینه منحرف کرد. در مرحله ی بعد، ورقه ی نازکی از کاغذ انتخاب کرد که فقط یک سی ام اینچ (حدود یک میلی متر) ضخامت داشت و آن را به طور دقیق در مسیر عبور نور قرار داد تا پرتو نور را به دو قسمت تقسیم کند. نتیجه ی این آزمایش طرحی از نوارهای متناوب روشن و تاریک بود: این پدیده را فقط با فرض این که پرتوهای نور همانند موج رفتار می کنند، می توان تفسیر کرد. نوارهای روشن وقتی مشاهده می شوند که دو قله موج با یک دیگر هم پوشانی و یکدیگر را تقویت کنند، اما نوارهای سیاه وقتی ایجاد می شوند که یک قله موج با موج مخالف آن ترکیب شود و یک دیگر را خنثی کنند. این آزمایش سال های بعد با استفاده از یک مقوا که در آن دو شکاف برای تقسیم نور به دو پرتو ایجاد شده بود، تکرار شد و به همین دلیل به آزمایش شکاف دوگانه نیر مشهور است. این آزمایش بعدها به معیاری برای تعیین حرکت شبه موجی تبدیل شد: حقیقتی که یک قرن بعد، هنگامی که نظریه ی کوانتوم آغاز شد اهمیت بیش از اندازه ای یافت.

فوکو: چرخش کره زمین فوکو در سال ۱۸۵۱ در پاریس آزمایش بسیار مشهوری را به انجام رساند که پس از گذشت سالیان متمادی، سال گذشته در قطب جنوب دوباره تکرارشد. این دانشمندان آونگی را در قطب جنوب نصب کردند و به تماشای حرکت این آونگ پرداختند. جین برنارد فوکو دانشمند فرانسوی یک گلوله آهنی ۳۰ کیلوگرمی را به انتهای یک مفتول متصل و از سقف کلیسایی آویزان کرد و آن را به حرکت درآورد تا به سمت عقب وجلو حرکت کند. سپس برای آن که نحوه ی حرکت این آونگ به خوبی مشخص شود، قلمی را به انتهای گلوله ای که روی بستری از شن های نرم و مرطوب در حال نوسان بود، قرار داد. تماشاچیان در کمال شگفتی مشاهده کردندکه آونگ به طرز غیر قابل توجیهی در حال چرخش است یعنی مسیر حرکت رفت و برگشتی آن در هر تناوب با تناوب قبلی متفاوت است. اما واقعیت امر این است که این کف کلیسا بود که به آرامی حرکت می کرد و به این ترتیب فوکو توانست با قانع کننده ترین روش ممکن نشان دهد که زمین حول محور خود در حال گردش است. در عرض جغرافیایی پاریس، آونگ طی هر ۳۰ ساعت یک چرخش کامل را در جهت عقربه های ساعت انجام می دهد؛ در نیمکره جنوبی همین آونگ خلاف جهت عقربه های ساعت به حرکت درمی آید و در نهایت روی خط استوا حرکت در اصل چرخشی نبود. همان طور که دانشمندان عصر جدید نشان دادند زمان تناوب حرکت چرخشی پاندول در قطب جنوب برابر ۲۴ ساعت است.

میلیکان: آزمایش قطره ی روغن از دوران باستان دانشمندان الکتریسیته را مورد بررسی قرار داده بودند؛ پدیده پیچیده ای که هنگام رعد و برق از آسمان نازل می شد، یا با کشیدن شانه به موها می توانستند به راحتی آن را ایجاد کنند. در سال ۱۸۹۷ فیزیک دان انگلیسی جی.جی.تامسون اثبات کرد که الکتریسیته از ذره هایی که دارای بار منفی هستند، یعنی الکترون ها، به وجود می آید. ( آزمایشی که در واقع بایستی یکی از موردهای این فهرست باشد) و کار اندازه گیری بار این ذره ها در سال ۱۹۰۹ به رابرت میلیکان، دانشمند آمریکایی، محول شد. وی با استفاده از یک عطرپاش، قطره های ریز روغن را به درون اتاق کوچک شفافی اسپری کرد. در بالا و پایین این اتاق کوچک صفحه های فلزی قرار داشتند که به باتری متصل بودند و در نتیجه یکی از صفحه ها مثبت و صفحه دیگر منفی بود. از آن جا که این قطره ها هنگام عبور در هوا دارای مقدار جزیی بار الکتریکی می شد، می توان سرعت سقوط این قطره ها را با تغییر ولتاژ صفحه های فلزی تنظیم کرد. هنگامی که نیروی الکتریکی به طور دقیق با نیروی گرانشی برابر شود، قطره های روغن همانند ستارگان درخشان در پس زمینه تاریک به نظر می رسند و در هوا معلق می مانند. میلیکان این قطره ها را یکی پس از دیگری مورد ملاحظه قرار داد، ولتاژ صفحه را تغییر داد و به مشاهده ی تأثیر آن پرداخت. وی پس از انجام آزمایش های متعدد به این نتیجه رسید که بار الکتریکی یک مقدار مشخص و ثابت دارد. کوچک ترین بار این قطره ها چیزی نیست به جز بار یک الکترون منفرد.

رادرفورد: کشف هسته در سال ۱۹۱۱ که ارنست رادرفورد در دانشگاه منچستر سرگرم آزمایش در مورد رادیواکتیویته بود، گمان می رفت که اتم ها از گلوله های نرم و باردار مثبتی تشکیل شده اند که توسط ذره هایی با بار منفی احاطه می شوند؛ مدل کیک کشمشی. اما هنگامی که وی و دستیارانش ذره های باردار مثبت کوچکی را که ذره ی آلفا نامیده می شدند، به صفحه نازکی از طلا تاباندند، در شگفتی تمام مشاهده کردند که درصد اندکی از این پرتوها به سمت عقب برگشتند. به عبارت دیگر این ذره ها پس از برخورد با اتم ها کمانه کرده اند. رادرفورد نتیجه گرفت اتم های واقعی چندان هم نرم نیستند. قسمت اصلی جرم این اتم ها باید در مرکز اتم ها، که امروزه هسته اتم می نامیم، قرارداشته باشد و الکترون ها این هسته ها را احاطه کرده اند. با وجود تغییرهایی که نظریه ی کوانتوم در آن ایجاد کرد، این تصویر از اتم ها هنوز هم به قوت خود باقی است.

کلاوس جانسون: تداخل یک الکترون منفرد نه گفته های نیوتن و نه یانگ هیچ کدام در مورد ماهیت نور به طور کامل صحیح نبود. هر چند که به سادگی نمی توان گفت نور از ذره تشکیل شده است. خاصیت های آن را فقط با استفاده از ماهیت موجی نیز نمی توان به طور کامل تشریح کرد. طی ۵ سال اول قرن بیستم ماکس پلانک و آلبرت اینشتین نشان دادند که نور در بسته هایی که فوتون نام دارد، جذب و نشر می شود. اما آزمایش هایی برای تعیین ماهیت دقیق نور هم چنان ادامه داشت. بعدها تئوری کوانتوم متولد شد و طی چند دهه توسعه یافت و توانست دو نظریه ی پیشین را با یک دیگر آشتی داده و نشان دهد که هر دو می توانند صحیح باشند: فوتون ها و سایر ذره های زیراتمی (همانند الکترون ها، پروتون هاو …) دو چهره از خود بروز می دهند که مکمل یکدیگرند؛ بنابراین به گفته یک فیزیک دان در دسته Wavices قرار می گیرند.

فیزیک دانان برای شرح دادن این مطلب اغلب از یک آزمایش نظری شناخته شده استفاده می کنند . آن ها ابزارهای آزمایش شکاف دوگانه یانگ را به کار می برند، اما به جای آن که نور معمولی به کار ببرند از پرتو الکترون استفاده می کنند. براساس قانون های مکانیک کوانتوم، جریان ذره ها به دو پرتو تفکیک می شوند، پرتوهای کوچک تر با یکدیگر تداخل می کنند و همان الگوی آشنای نوارهای متناوب تاریک و روشن را که توسط نور ایجاد شده بود، از خود نشان می دهند. یعنی ذره ها همانند موج عمل می کنند. براساس مقاله ای که در فیزیکس ورد منتشر شد و توسط پیتر راجرز سردبیر مجله نگاشته شده است تا سال ۱۹۶۱ هیچ کس این آزمایش را در عمل به انجام نرساند تا این که کلاوس جانسون در این سال موفق به انجام این آزمایش شد . در آن هنگام هیچ کس از نتایج به دست آمده چندان شگفت زده نشد و نتیجه های به دست آمده همانند بسیاری از موردهای دیگر بدون آن که نامی از کسی در میان باشد به دنیای علم وارد شد.

رابطه‏ هایى که موجب کشف اسرار اجرام فضایى، از لحاظ وزن و حجم گردید از این قرار است:

۱- رابطه حرکت با جرم: این رابطه، به قانون جاذبه بستگى دارد. به این معنا که اگر سرعت حرکت جسمى را که به گرد جسم دیگرى در فاصله مخصوصى گردش مى‏کند، یا فاصله آن را به دست بیاوریم، می‏توانیم مقدار جرم جاذب و مجذوب را بفهمیم.

براى توضیح این مطلب به فرمول جاذبه، که در بحث قانون جاذبه ذکر شد، مراجعه کنید.

۲- رابطه میزان درخشندگى با جرم: دانشمندان در ضمن مطالعه درباره اوضاع و خصوصیات ستارگان به وجود رابطه‏اى میان میزان درخشندگى و جرم بسیارى از ستارگان پى بردند؛ مثلا این نکته را به دست آوردند که ستاره شعرى چهل برابر خورشید درخشندگى، و ۵/۲ برابر آن جرم دارد، و از این موضوع به رابطه‏اى میان میزان نورانیت و جرم پى بردند، و آن را به عنوان یک اصل تعمیم دادند که توضیح کامل آن را در فصل نور ستارگان مطالعه خواهیم کرد.

۳- رابطه جرم با حجم: دانشمندان پس از به دست آوردن جرم یک جسم، از راههایى که ذکر گردید، در راه به دست آوردن عناصرى که آن جسم را تشکیل داده است، گام برداشتند. این مسئله را به وسیله دستگاه تجزیه نور (طیف نما) حل کردند، زیرا به وسیله این دستگاه، عناصرى که جسم درخشنده را تشکیل داده است به دست مى‏آید

از طرفى چون مابین وزن مخصوص هریک از عناصر، و حجم آن رابطه‏اى وجود دارد، لذا پس از فهمیدن وزن هر جسمى، با توجه به عناصرى که آن را تشکیل داده است به دست آوردن حجم آن به آسانى صورت مى‏گیرد؛ مثلا ما از راه وزن مخصوص اجسام، مى‏دانیم که یک کیلو طلا و یا یک کیلو آهن چه قدر حجم دارد. حال اگر بدانیم فلان جسمى که مقدار معینى وزن دارد، از چه مقدار طلا و چه مقدار نقره تشکیل شده است، فورا به دست می‏آوریم که حجم آن چه اندازه است.

  طبق تعریف، نسبت سرعت شیئی در یک سیال به سرعت صوت در همان سیال است. عدد ماخ یک پارامتر بی‌بعد و بدون یکا است که در آیرودینامیک جریان‌های تراکم‌پذیر دارای اهمیت زیادی است. تعریف ریاضی عدد ماخ که با نشان داده می‌شود، به صورت زیر است:

که

• سرعت جریان گاز؛ و
• سرعت صوت در محیط است.

 

 

تاریخچه

عدد ماخ از نام ارنست ماخ، فیلسوف و فیزیکدان چک – اتریشی تبار گرفته شده است.عدد ماخ بیشتر به عنوان یک کمیت بدون اندازه شناخته می‌شود تا یک واحد اندازه گیری، به این خاطر عدد در هنگام همراه بودن با کلمهٔ ماخ، بعد از آن قرار می گیرد.برای نوشتن دو ماخ به جای ۲ماخ (2 mach)، شکل ماخ 2 (mach2) بکار برده می شود.این کلمه تا اندازه ای یادآور واحد قدیمی عمق سنجی مدرن اقیانوس مارک مترادف قولاج است که زودتر از ماخ بوجود آمده و احتمالا بر استفاده از واژهٔ ماخ تاثیر گذارده است.یک دهه قبل از انکه انسان سریعتر از صوت پرواز کند، مهندسان هوانوردی برای اشاره به سرعت صوت از کلمهٔ عدد ماخ استفاده می کردند، نه ماخ.

بررسی ابعادی

عدد ماخ هم برای اجسام پرسرعت در حال حرکت در یک سیال و هم برای جریانات سیال پرسرعت در کانال هایی مانند نازل ها(nozzles)، پخش کن ها(diffiusers) یا تونل‌های باد مورد استفاده قرار می گیرد.از آنجایی که این عدد نسبتی از دو سرعت است، یک عدد بدون بعد محسوب می شود.در دمای ۱۵ درجهٔ سلسیوس، سرعت صوت در جو زمین برابر است ( 761.2mph, 340.3m/s).سرعتی که بوسیلهٔ عدد ماخ نشان داده می‌شود یک عدد ثابت نیست.برای مثال این سرعت به دما و ترکیب جوی بستگی دارد.صرفنظر از ارتفاع، این سرعت در استراتسفر هوا کره ثابت باقی می ماند، اگرچه فشار هوا با تغییر ارتفاع تغییر می کند.

وابستگی به دما

از آنجایی که سرعت صوت همواره با افزایش دما، افزایش پیدا می‌کند، سرعت واقعی یک شی که با سرعت یک ماخ حرکت می‌کند به دمای مادهٔ سیال اطراف آن بستگی خواهد داشت.عدد ماخ به این دلیل مفید است که مادهٔ سیال در یک عدد ماخ مشابه، به شکل مشابهی رفتار می کند.بنابراین هواپیمایی که با سرعت یک ماخ بر سطح دریا پرواز می‌کند، موج شوک را به همان شکل دریافت می‌کند که اگر با سرعت یک ماخ در ارتفاع ۱۱۰۰۰ متری پرواز می کرد، دریافت می کرد، اگرچه که با سرعت (295m/s,654.6mph )سرعت اش بر سطح دریا ) پرواز می کند.

جریان پرسرعت در اطراف اشیاء پرواز را می توان بطور غیردقیق در ۵ دسته طبقه بندی کرد:

- زیرصوت (Subsonic):

M < Mcri

- نزدیک صوت (Transonic):

Mcrit < 1 (e.g.: 0.8 < M < 1

- صوت (Sonic)

M = ۱

- بالای صوت (۱ < M < 5 :(Supersonic

- مافوق صوت (M > 5 :(Hypersonic

برای مقایسه: سرعت مورد نیاز برای مدار پایین زمین در هوا و ارتفاع بالا تقریبا km/s5/7=4/25 Mاست.سرعت نور در خلاء تقریبا برابر است با ۸۸۰۰۰ ماخ.

در سرعت بالای صوت، میدان جریان اطراف شی، هم شامل بخش‌های پایین صوت و هم بالای صوت می شود.محدودهٔ زمانی بالای صوت زمانی آغاز می‌شود که اولین نواحی جریان M>۱ در اطراف شی پدیدار می شوند.در صورت وجود یک ایرفویل (مثلا یک بال هواپیما) این اتفاق معمولاً در بالای بال اتفاق می افتد.جریان بالای صوت فقط در یک شوک معمولی می تواند به زیر صوت کاهش پیدا کند، این اتفاق معمولاً قبل از رسیدن به لبهٔ پشتی رخ می دهد.(شکل a1) همزمان با افزایش سرعت، نواحی جریان M>۱ بر روی لبهٔ پشتی و جلویی نیز افزایش می یابد.وقتی سرعت به M=1 برسد و از آن بگذرد، شک معمولی به لبهٔ پشتی می رسد و به یک شک ضعیف و غیرمستقیم تبدیل می شود.جریان بعد از شک کاهش پیدا می‌کند اما همچنان در محدودهٔ بالای صوت باقی می ماند.یک شک معمولی در جلوی شی بوجود می آید و، تنها ناحیهٔ زیرصوت در میدان جریان، یک محدودهٔ کوچک در اطراف لبهٔ پشتی شی است.(شکل b1)

1-عدد ماخ در جریان هوای بالای صوت در اطراف یک ایرفویل، M<1 (a) و M>1 (b).

زمانی که یک هواپیما به سرعت یک ماخ می رسد، یک تفاوت فشار بزرگ درست در مقابل هواپیما ایجاد می شود.این تفاوت فشار ناگهانی موج شوک نامیده می‌شود که به سمت عقب و به بیرون از هواپیما پخش می‌شود و شکلی شبیه یک مخروط دارد (مخروط ماخ).این موج شوک باعث ایجاد انفجار صوتی ای می‌شود که هنگام عبور یک هواپیما با سرعت زیاد از بالای سر یک شخص شنیده می شود.شخص درون هواپیما این صدا را نخواهد شنید.هرچه سرعت بیشتر باشد مخروط هم باریکتر خواهد بود و بعد از رسیدن به M=۱ دیگر کمتر شبیه یک مخروط است، بلکه بیشتر شبیه یک صفحهٔ تقریبا مقعر است.

در سرعت کاملا بالای صوت، موج شوک شروع به تشکیل شکل مخروطی خود می‌کند و جریان هم کاملا بالای صوت است، یا (در صورت بدون نوک بودن شی) فقط یک محدودهٔ جریان زیرصوت خیلی کوچک بین دماغهٔ شی و موج شوک که در مقابل ایجاد می‌کند، باقی می ماند (در صورت نوک تیز بودن شی، هیچ هوایی بین دماغه و موج شوک وجود ندارد، موج شوک از خود دماغه شروع می شود).

هم زمان با افزایش عدد ماخ، قدرت موج شوک نیز افزایش پیدا می‌کند و مخروط ماخ هم به طور فزاینده ای باریک می شود.با عبور جریان سیال از موج، سرعت آن کاهش پیدا می‌کند و دما، فشار و چگالی افزایش می یابد.هرچه شوک قوی تر باشد، تغییرات هم بزرگتر خواهد بود.در عدد ماخ بسیار بالا پس از شوک دما آن قدر افزایش پیدا می‌کند که تجزیه یونی و تفکیک مولکول‌های گاز در پشت موج شوک شروع میشود.چنین جریان هایی مافوق صوت نامیده می شوند.

واضح است که هر شئی که با سرعت مافوق صوت حرکت می‌کند نیز در معرض همان دمای شدیدی قرار می گیرد که گازهای پشت موج شوک دماغه در معرض آن قرار می گیرند، و از این رو انتخاب مواد مقاوم در برابر گرما اهمیت می یابد.

جریان پرسرعت در یک کانال

زمانی که یک جریان در یک کانال ازM=1 عبور کند، بالای صوت می‌شود، یک تغییر بزرگ هم رخ می دهد.به طور معمول انسان توقع دارد که با منقبض کردن کانال سرعت جریان افزایش پیدا کند.در سرعت زیر صوت این موضوع صحت دارد، اما زمانی که جریان بالای صوت شود، رابطهٔ محدودهٔ جریان و سرعت برعکس می شود.در واقع بسط دادن تونل سرعت را افزایش می دهد.نتیجهٔ کلی این است که برای رساندن یک جریان به سرعت بالای صوت یک nozzle همگرا – واگرا لازم است ف که در آن بخش همگرا سرعت جریان را به سرعت صوت، M=1، برساند و بخش واگرا این افزایش سرعت را ادامه دهد.چنین nozzle هایی را de Laval nozzles می نامند و در شرایط خاص انها قادر به دست یافتن به سرعت‌های مافوق صوت باورنکردنی ای هستند (۱۳ماخ در سطح دریا).

ماخ متر یا سیستم الکترونیکی اطلاعات پرواز(EFIS) یک هواپیما می تواند عدد ماخ مشتق شده از فشار ایستایی و فشار ساکن را نشان دهد.

چشمه فیزیک امواج شنیده شدنی

فیزیک امواج شنیده شدنی در تارهای مرتعش (بلندگو ، طبل) ایجاد می‌شوند. همه این عناصر مرتعش به تناوب هوای پیرامون خود را در حرکت به طرف جلو ، فشرده و در حرکت به طرف عقب ، رقیق می‌کنند. هوا این آشفتگیها را بصورت موج از چشمه به خارج انتقال می‌دهد. این فیزیک امواج به هنگام وارد شدن در گوش ، احساس صوت را بوجود می‌آورند. موجهایی که تقریبا متناوب هستند و یا تعداد کمی از مؤلفه‌های تقریبی متناوب را شامل می‌شوند، احساس خوشایندی بوجود می‌آورند (اگر شدت خیلی زیاد نباشد) اصوات موسیقی از این جمله‌اند . صوتی که شکل موج آن متناوب نباشد ، بصورت نوفه شنیده می شود. نوفه را می‌توان برهمنهشی از امواج متناوب دانست که در آن تعداد مؤلفه‌ها خیلی زیاد است.

یک آزمایش ساده

دو سر یک سیم فولادی به طول یک متر و به قطر یک میلیمتر را که کشیده شده و بوسیله دو قطعه سنگ یا آهن محکم شده است ، در نظر می‌گیریم. حال اگر وسط سیم را به کناری کشیده و رها کنیم صدایی شنیده نمی‌شود، در صورتی که ارتعاش آن کاملا به چشم دیده می‌شود. ولی اگر یک طرف سیم را به کنار یک لنگه در تخته‌ای متصل کنیم و آزمایش را دوباره انجام دهیم، صدای آن کاملا شنیده می‌شود، با وجود آنکه ارتعاش آن مشهود نیست. علت این امر آن است که در دفعه اول هوای مجاور سیم بجای اینکه تراکم و انبساط پیدا کند، روی سیم لغزیده است و در مرتبه دوم هوای مجاور لنگه در ، مجال لغزیدن و رسیدن به کنار آن را قبل از تجدید ارتعاش نداشته است

امواج صوتی در جامدات و مایعات

همانطور که درون هوا ارتعاشات طولی توام با تراکم و انبساط منتشر می‌شود، به همان طریق نیز ارتعاشات طولی توأم با تراکم و انبساط در داخل مایعات و جامدات انتشار پیدا می‌کنند. اگر میله فلزی را برای لحظه کوتاهی در امتداد خودش کشیده و رها کنیم ، تراکم و انبساط در طول میله انتشار پیدا خواهد کرد و همین طور اگر نقطه‌ای از جسم جامد را مرتعش سازیم (به عنوان مثال با چکش به گوشه یک قطعه سنگ یا فلز بزنیم) تراکم و انبساط به شکل سطوح کروی در تمام جسم مرتعش منتشر می‌شوند.

مخصوصا نباید چنان کرد که انتشار تراکم و انبساط درون اجسام مختص به ارتعاشات شنیدنی است، بلکه هر نوع ارتعاش با هر فرکانس ممکن است در آنها انتشار یابد. تنها فرقی که جامدات و مایعات در انتقال صوت با هوا و گاز دارند در زیاد بودن سرعت انتشار صوت در آنهاست.

مشاهدات تجربی

• چیزی که در موقع انتشار صوت در هوا انتقال می‌یابد، هوا نیست. به دلیل اینکه صدای هواپیما از ابر و دود غلیظ عبور کرده و به ما می‌رسد. بدون آنکه ابر را پراکنده ساخته و با خود به طرف ما بیاورد.
  
  
• هوا در حین انتشار صوت جلو و عقب می‌رود. یعنی مرتعش می‌شود. برای مشاهده این امر کافی است یک قطعهفیلم عکاسی را بین دو انگشت گرفته و در مقابل آن با آواز بلند بخوانیم، در اینصورت حرکت رفت و آمد تند فیلم را به خوبی در محل اتصال انگشتان خود با فیلم حس می‌نماییم.
  
  
• عبور فیزیک امواج صوتی در هوا با کم و زیاد شدن فشار (انبساط و تراکم) همراه می‌باشد. در جدار لوله صوتی سوراخی درست کرده و سپس ورقه نازک کاغذی روی آن می‌چسبانیم و از خارج به این کاغذ پاندول سبک ساده از چوب آقطی آویزان نموده و لوله را بطور افقی نگاه به بالا و پایین رفتن می‌کند. اگر تنها هوا حرکت می‌کرد و اختلاف فشار در آن وجود نداشت پاندول رفت و آمد نمی‌کرد زیرا حرکت ارتعاشی هوای درون لوله موازی با سطح کاغذ بوده و ممکن نبود که تولید حرکت متناوب در ورقه کاغذ بنماید.
  
  
• در نتیجه وجود همین انبساط و تراکم ، در فیزیک امواج صوتی ، اختلاف چگالی متناوب پیدا می شود. زیرا اگر تغییر فشار را در فیزیک امواج صوتی قبول کنیم لازم است که تغییر چگالی در آنها رانیز قبول کنیم. به کمک چندین پاندول که در طول لوله صوتی افقی بطریق فوق آویزان کرده‌ایم می‌توانیم ثابت کنیم که هنگام ایجاد صوت در لوله ، پاندولی که نزدیکتر به دهانه لوله است زودتر از پاندولهای دیگر به ارتعاش در می‌آید.
  
  پس وقتی قسمتی از هوای درون لوله در داخل آن به سمت انتهای آن حرکت کرده و قسمت دیگری از هوای درون لوله ساکن است، ناچار چگالی قسمتی که بین این دو قسمت متحرک و ساکن قرار دارد ، تغییر کرده است. موضوع وجود اختلاف چگالی در هوای مرتعش عملا به تحقیق رسیده است و از تغییر چگالی هوا در موقع ارتعاش که باعث تغییر ضریب شکست می‌شود، استفاده کرد. و فیزیک امواج صوتی را به کمک جرقه الکتریکی عکسبرداری نموده‌اند.

• مشخصات فیزیکی

  جابجایی یا ارتعاش مولکولهای هوا در تمام جهات صورت می‌گیرد و بسته به مقدار انرژی موجود ، هر لایه از مولکولها مسافتی را طی می‌کنند. به سخن دیگر هر چه انری بیشتر باشد مسافتی را که موج می‌پیماید بیشتر است. طول مسافتی را که هر طبقه از مولکولهای هوا طی نموده و دوباره به جای اولیه خود بر می‌گردد دامنه نوسان نامند. هر چه آن مسافت زیادتر باشد صدا بلندتر است. بلندی صدا را با زیر و بمی آن نباید اشتباه کرد، زیرا بلندی صدا مربوط به تعداد ارتعاش در ثانیه است.
  
  بنابراین صدای ممکن است بم ولی بلند باشد. بالعکس صدای دیگری ممکن است زیر ولی کوتاه باشد. اگر امواج صوتی در مسیر حرکت خود به جسمی از قبیل پرده گوش برخورد کنند و آن را به همان اندازه مرتعش سازند، ارتعاش پرده گوش بوسیله اندامهای گوش داخلی به مراکز اعصاب شنوایی منتقل گشته و در نتیجه صدا شنیده می‌شود و عکس العمل لازم صادر می‌شود.

اکت :یک ابزار ورزشی به شکل یک پاروب کوچک است که برای زدن توپ در بازی‌هایی چون تنیس و پینگ‌پنگ استفاده می‌شود.

به ورزش‌هایی که با استفاده از راکت بازی می‌شوند، ورزش‌های راکتی می‌گویند.

به طور سنتی بدنهٔ راکت‌ها از ورقه‌های چوب ساخته می‌شدند،

اما امروزه استفاده از فیبر کربن، فایبرگلاس، سرامیک و فلزهایی مانند آلیاژهای تیتانیوم

ساخته می‌شوند.

فایبر گلاس (به انگلیسی: Fiberglass)‏ کامپوزیتی از الیاف شیشه با مواد پلیمری است که از پشم شیشه به عنوان مادهٔ تقویت کننده و از مواد پلیمری به عنوان مواد زمینه استفاده می‌شود.

در ساخت مخازن بکار می‌رود.

نخ به کار رفته در راکت‌ها نیز از رودهٔ حیوانات به دست می‌آمد که امروزه جای خود را به نایلون، پلی آمید و بسپارهای دیگر داده است.

راکت‌هایی که سطح آن‌ها از شبکهٔ نخی تشکیل شده است ممکن است در صورت نیاز دوباره نخ‌بندی شوند

که این امر برای یک بازیکن حرفه‌ای ممکن است پس از هر مسابقه انجام گردد و برای یک فرد عادی هرگز لازم نشود.

• 
• توپ و راکت اسکواش
• 

• توپ و راکت راکت‌بال

• 

  راکت‌های بدمینتون

• 

  راکت تنیس روی میز با سه اندازهٔ مختلف از توپ‌های سلولویدی

• 

  یک راکت تنیس نوین، با قابی از فیبر کربن تقویت شده پلیمری.

جنس کلاه های ایمنی

الف) ترموپلاستیک (ABS،پلی کربنات،اکریلونیتریل،بوتادین استیرن،پلی اتیلن و ...)

ب) فایبر گلاس

ج) از آلیاژ فلزات سبک ساخته شده اند.

انواع کلاه های ایمنی:

به طور کلی کلاه ها بر اساس پوشش خارجیشان به سه دسته تقسیم می شوند:

فایبرگلاس

پلاستیک و نایلون

کربن (پلی کربنیت)

وظیفه ی تمامی کلاه ها محافظت از سر شماست ولی هر یک از اینها این کار را به روش خاص خود انجام می دهند.

کلاه های فایبرگلاس و کربن انرژی سنگی را که می افتد جذب می کنند در حالی که کلاه های پلاستیکی و نایلونی این انرژی را به سیستم افسار (دهنه) کلاه منتقل می کنند. به همین دلیل کلاه هایی از جنس فایبر گلاس و کربن به سر چسبیده ترند.

فایبرگلاس:

این کلاه ها از یک لایه نازک فایبرگلاس با آستر فوم ساخته شده اند. این کلاه ها پایداری بالایی دارند و راحت اند ولی تهویه آنها معمولا خیلی خوب نیست. در گذشته کلاه هایی از این جنس معمولا سنگینتر از سایر کلاه ها بودند اما امروزه این طور نیست.

پلاستیک و نایلون:

کلاه های پلاستیکی بسیار متداول هستند . آنها اغلب راحتی و تهویه خوبی دارند . پایداری آنها بستگی کامل به سیستم افسار (دهنه) داخلی کلاه دارد. وزن آنها بسته به طراحیشان بسیار قابل تغییر است.

کربن:

سبکترین و قویترین پوسته از میان سایر پوسته هاست و بیشتر از جنس پلی کربنیت می باشد. مانند کلاه های فایبر گلاس انهایی که از کربن ساخته شده اند معمولا خیلی نزدیک سر می چسبند و این بدان معنا است که راحتی و پایداری بالایی دارند.

چند سال قبل شنیدن این خبر باعث تعجب بسیاری از مردم شد.

اما اکنون همه میدانیم که در خانواده ی خورشید هشت سیاره بیشتر نداریم! عطارد ، زهره ، زمین ،

مریخ ، مشتری ، زحل ، اورانوس و نپتون. اما واقعا چرا پلوتو از منظومه شمسی اخراج شد؟

انجمن بین المللی نجوم 6 سال پیش یعنی سال 2006 تعریف دقیقی برای سیاره ارایه کرد که طبق آن ،

پلوتو دیگر سیاره محسوب نمی شد!

تعریف جدید این است، سیاره :

1- به طور مستقل به دور ستاره ای در گردش باشد و قمر سیاره یا قمر جسمی مانند یک کوتوله ی

قهوی ای نباشد.

2- جرم آن به قدری زیاد باشد که به تعادل هیدرواستاتیکی رسیده و به شکل کروی در آمده باشد.

3- در مدار و اطراف آن اجرامی مشابه آن وجود نداشته باشد.

بنابراین پلوتو در شاخه ای دیگر به نام « سیارات کوتوله» قرار میگرفت. طبق این تعریف،

سیارات کوتوله اجرامی هستند که :

1- به طور مستقل به دور ستاره ای در گردش است.

2- شکل کروی دارد.( جرم آن به قدری است که به تعادل هیدرواستاتیکی رسیده است.

3- در مدار و اطرافش اجرام مشابه آن وجود دارد.

پس با این تعریف جدید منظومه ی شمسی 8 سیاره ی اصلی و سه سیاره ی کوتوله

به نام های پلوتو ، سرس و اریس دارد.

موضوع خروج پلوتو از لیست سیارات منظومه ‌شمسی زمانی حادتر شد که یک جرم دیگر در ورای پلوتو و بزرگتر از آن به نام "۲۰۰۳ UB۳۱۳" توسط یک منجم آمریکایی کشف شد. پس از رصد "۲۰۰۳ UB۳۱۳" توسط تلسکوپ فضایی هابل معلوم شد که این جرم آسمانی از پلوتو بزرگتر است و قطر آن به ۳۰۰۰ کیلومتر می رسد. تصمیم جدید این ستاره‌شناسان باعث ایجاد تغییرات زیادی در کتاب‌های درسی و دانشنامه‌ها خواهد شد. منظومه شمسی پس از این تغییرات شامل هشت سیاره یعنی تیر یا عطارد، زهره یا ناهید، زمین، مریخ یا بهرام، مشتری، كیوان یا زحل، اورانوس و نپتون می‌شود.

در سال 2006 میلادی اتحادیه بین المللی اخترشناسان در شهر پراگ کشور چک جمع شدند تا یک تصمیم نهایی در این مورد بگیرند. آنها اعلام کردند که یک سیاره باید سه ویژگی ذیل را داشته باشد.

1. باید بدور خورشید بگردد
2. باید جرم کافی داشته باشد تا شکل کروی را بخود بگیرد.
3. دیگر اجرام را از مسیر مدارش بدور خورشید پاک کرده باشد.

متأسفانه پلوتو ویژگی سوم را نداشت؛ مدارش جاروب شده نیست. پلوتو فقط یک بخشی از جرم دیگر اجرام در مدارش را دارد. در حالیکه دیگر سیارات منظومه شمسی راه شان را کاملأ پاک نموده اند.

میان پلوتو و دیگر سیارات هم چند تفاوت وجود دارد:

· اولأ کوچکترین سیاره در منظومه شمسی است. حتی کوچکتر از ماه و تقریبأ نیم قطر گانیمد قمر مشتری.

· بر خلاف 8 سیاره دیگر، پلوتو بر یک صفحه متغییر بدور خورشید می چرخد؛ یعنی گاهی پائین و گاهی هم بالا حرکت می کند.

· مدار پلوتو بیضی شکل است؛ یعنی گاهی از سیاره نپتون هم به خورشید نزدیک تر می شود و بعد تا دو میلیارد کیلومتر دور تر از مدار نپتون می رود.

· پلوتو یک قمر بنام چرون یا کارن دارد که تقریبأ به اندازه خود پلوتو است. هیچ قمری از نظر اندازه این قدر به سیاره مادر شبیه نیست.

· یک دور کامل آن به دور خورشید 248 سال زمینی را دربر می گیرد. بدین معنی که از زمان کشف اش تا کنون یک دور کامل بدور خورشید را تکمیل ننموده. (در سال 1930 کشف شده و برای تکمیل یک دور کامل باید 177 سال دیگر صبر کرد)

· پلوتو یگانه سیاره ای است که توسط هیچ سفینه یا کاوشگری مورد مطالعه قرار نگرفته است.

· پلوتو ضعیف ترین نیروی گرانش را در منظومه شمسی دارد. به همین خاطر قمراش به او این قدر نزدیک قرار دارد.

· یک روز در پلوتو 6 روز و 9 ساعت زمینی طول می کشد. بدین معنی که گردش بدور مدارش خیلی آهسته است.

تا کنون دانشمندان نمی دانند که اتموسفر پلوتو مرکب از چیست و یا اتموسفیر دارد یا خیر.

مقایسه زمین و سیارات کوتوله

پلوتو حتی با جرم قمرش هم نمی تواند بر مدارش حاکم باشد. در نتیجه به پلوتو، ایریس و سیارک سرس نام جدید داده شد: سیارات کوتوله.

هیدروژن (فرانسوی) به معنی سازنده آب

و واژه یونانی hudôr یعنی "آب"

و gennen یعنی ("تولید کننده")

برای اولین بار در سال 1776 بوسیله هنری کاوندیش

بعنوان یک ماده مستقل شناخته شده،

آنتوان لاوازیه نام هیدروژن را برای این عنصر انتخاب کرد

دید کلی

تاریخچه

عوامل موثر در اسیدیته باران

اسیدهای موجود در باران اسیدی

اسیدهای عمده در باران اسیدی ، اسید سولفوریک و اسید نیتریک می‌باشد. بطور کلی این اسیدها به هنگام حمل توده هوایی کهآلاینده‌های نوع اول مثل و را دربر دارند، بوجود می‌آیند. از این رو معمولا محل نزول باران اسیدی دورتر از منبع آلاینده‌ها می‌باشد. باران اسیدی یک مشکل آلودگی است که به علت حمل دوربرد آلاینده‌های هوا توسط باد حد و مرز جغرافیایی نمی‌شناسد.

منابع تولید دی‌اکسید گوگرد

بطور کلی در مقیاس جهانی بیشتر بوسیله آتشفشانها و توسط اکسایش گازهای گوگرد حاصل از تجزیه گیاهان تولید می‌شود. این دی‌اکسید گوگرد طبیعی معمولا در قسمتهای بالای جو انتشار می‌یابد. بنابراین غلظت آن در هوای پاکیزه ناچیز می‌باشد. منبع عمده تولید ناشی از فعالیتهای انسانی احتراق زغالسنگ می‌باشد.

دی‌اکسید گوگرد بوسیله صنعت نفت به هنگام پالایش نفت یا تصفیه گاز طبیعی مستقیما یا به صورت در هوا انتشار می‌یابد. بیشتر کانیهای با ارزش در طبیعت به صورت سولفید یافت می‌شود. بنابراین هنگام استخراج و تبدیل آنها به فلز آزاد مقداری در هوا آزاد می‌شود و در اثر ترکیب با ذرات ریز بخار آب به تبدیل می‌گردد و در اثر کاهش دما در قسمتهای بالای جو به صورت باران اسیدی به زمین برمی‌گردد.

منابع تولید اکسیدهای نیتروژن

در هوای غیر آلوده به مقدار کم در اثر ترکیب اکسیژن و نیتروژن موجود در هوا هنگام رعد و برق ، وجود دارد و همچنین مقداری هم از رها شدن اکسیدهای نیتروژن از منابع زیستی حاصل می‌شود، اما که به عنوان آلاینده جوی محسوب می‌شود، از نیروگاهها و دود اگزوز خودروها ناشی می‌شود.

باران اسیدی در آمریکای جنوبی

1. اسیدسولفوریک که خود از اکسید شدن سولفید هیدروژن (از مواد فرار مناطق مردابی) تشکیل می‌شود.
   
   
2. اسید آلی که از سوختن مواد آلی بوجود می‌آید.
   
   عملکرد و آثار بارانهای اسیدی که بطور طبیعی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است، ما را به سوی رخدادها زیستی فاجعه‌آمیز هدایت می‌کند. با وجود اینکه این پدیده منشا طبیعی دارد، محققان بر این باورند که عملکرد انسان در این رابطه بسیار تاثیر گذار است.

باران قلیائی

اثرات بوم شناختی باران اسیدی

آلاینده‌های نوع اول هوا مانند و آب باران را چندان اسیدی نمی‌کنند، اما این آلاینده‌ها می‌توانند طی چند ساعت یا چند روز به آلاینده‌های نوع دومی مثل و تبدیل شوند که هر دو در آب بسیار انحلال پذیر و جز اسیدهای قوی می‌باشند. در واقع تمام قدرت اسیدی در باران اسیدی ، به علت وجود این دو اسید است.

تاثیر روی اکوسیستم آبی

تاثیر روی گیاهان و جنگلها

• بعضی از اثرات مهم باران های اسیدی که « فومارو » در سال 1997 نیز به آنها اشاره کرده است، عبارتند از:
  
  

1. مضر برای انسان : ایجاد تنگی نفس ، برونشیت ، التهاب ریه ، آنفلوآنزا و سرماخوردگی
   
   
2. تخریب جنگلها : ریختن برگها ، تخریب ریشه توسط باکتریها، کاهش روند رشد ، تقلیل میزان محصول دهی ، کم شدن قدرت حیات.
   
   
3. خطرناک برای دریاچه‌ها : مرگ صدها گونه زیستی
   
   
4. تسریع در خوردگی مواد : خوردگی وسایل نقلیه و بناهای تاریخی

Meteorite

شهاب سنگها تکه هایی (عموما"سرگردان )جدا شده از سیارکها،ماه،مریخ وحتی شاید دنباله داران با وزنهای بین چند گرم تا چندین تن هستند که از فضا به زمین می افتند . این اجرام تا زمانی که در فضا سرگردان باشند شهاب واره نامیده شده و وقتی که یکی از آنها به جو زمین برخورد می کند معمولا" در ارتفاع های بین 120 تا 90 کیلومتری سطح زمین درخشش مختصری یا ردی درخشان زود گذز  ایجاد می کند که شخانه یا شهاب نام می گیرد. شهاب سنگهای بسیار بزرگ که سیارکهایی کوچکند هنگام برخورد با زمین منفجر می شوند وحفره هایی به نام دهانه های برخوردی پدید می آورند.سقوط آنها ممکن است با ظهور آتشگوی وسپس موج انفجار همراه باشد.به ندرت نیز برخورد آنها چنان انفجار آمیز است که سیر تاریخ زمین را دگرگون می سازد.در سالهای اخیر شهابسنگها ودهانه های  برخوردی به سبب کشف غرابت ایریدیومی موجود در میان رسوبات مرزی کرتاسه- ترشیاری در کانون توجهات قرار گرفته اند.احتمالا" ۶۵ میلیون سال پیش یک شهابسنگ بزرگ (یا هسته یک دنباله دار)در محلی که اکنون شبه جزیره یوکاتان نامیده می شود با سطح زمین برخورد کرد ودهانه بزرگی به قطر ۱۸۰ کیلومتر پدید آورد.

برخی شهابسنگها شبیه سنگهای آتشفشانی زمین هستند.برخی دیگر شبیه آلیاژ آهن - نیکلی هستند که طبق باورهای امروزین هسته زمین را می سازند با این وجود بسیاری دیگر به هیچ چیز زمینی شباهت ندارند وممکن است بازمانده ماده اولیه ای باشند که منظوه شمسی از آن پدید آمد.بررسی این شهابسنگهای آغازین در آزمایشگاه ،دانشمندان را قادر می سازد تا با بخشی از غبار اختری که منظومه شمسی از جمله خورشید،زمین وحتی خود آدمی از آن پدید آمد کارکنند.این اجرام نمونه ای از بخش های دست نایافتنی منظومه شمسی هستند که احتمالا" هیچگاه هدف بازدید فضانوردان نخواهند بود زیرا هزینه چنین سفرهای اکتشافی بسیار گزاف است.

شهابسنگها را معمولا" به نام  محلی که هنگام سقوط در آن حوالی دیده شده ویا محل یافتن  آنها می نامند.سقوط شهابسنگها در برخی موارد شامل هزاران قطعه سنگ یا آهن است که وزن همه آنها به چندین تن می رسد ومعمولا" در نواحی وسیعی توزیع می شوند.چنین مواردی را بارش شهاب سنگی می نامند.قطعه قطعه شدن شهابسنگهای بزرگ ناشی از  اثرات حرارتی و فشاری جو زمین است.

شهاب سنگها به سه دسته زیر تقسیم می شوند:

      سنگی: که عموما" از جنس سیلیکات بوده ومانند صخره های زمینی هستند. یافتن شهابسنگ های سنگی مشکل تر است. زیرا از سیلیکات هایی مانند سیلیکات ها ی سنگ های زمینی تشکیل شده اند. گونه ای از این شهابسنگها یعنی شهابسنگهای سنگی یوکریت به احتمال بسیار قوی از سیارک وستا که یکی از شناخته شده ترین سیارک ها است کنده شده اند.

شهابسنگ های سنگی به دو نوع کندریت و آکندریت تقسیم می شوند. شهابسنگ های که دارای دانه های کندرول هستند کندریت و آنهایی را که فاقد کندرول باشند را آکندریت می نامند. 

       سنگی آهنی : که تقریبا" مقدار آهن وسیلیکات آنها به یک اندازه است تعداد شهاب سنگهای یافت شده از این گروه نسبت به بقیه کمتر است. در آنها بلورهای سنگی در زمینه فلز دیده می شود و در مواردی سنگ و فلز با هم مخلوط شده اند.

     آهنی:سنگهایی که بطورکلی از نیکل و آهن تشکیل شده اند.این سنگها با توجه به نسبت این دو عنصر دارای چند زیر رده می باشد. شهابسنگ های آهنی بسیار کم در معرض هوازدگی قرار می گیرند. بنابر این چندین سال هم که از سقوطشان بگذرد باز هم شکل اولیه خود را حفظ می کنند. ولی شهابسنگ های سنگی را پس از چند سال به دشواری می توان از سنگ های زمینی تمیز داد.

بیشتر شهابسنگها نشانه هایی از  حرارت  وفشار های خاصی دارند وعقیده بر این است که تکه های اجرام بزرگتری مانند سیارکها بوده اند.گرچه شهابسنگهای مریخی و شهابسنگهای ماه هم شناسایی شده اند. مشاهدات طیفی از مدارک چنین عقیده هایی به حساب می آیند. این سنگها بر اثر برخوردهای فضایی شدید با سطح ماه یا مریخ به فضا پرتاب می شوند و پس از مدتی سرگردانی به دام گرانش زمین می افتند. تاکنون بیش از 30 شهابسنگ مریخی پیدا شده است. از آنجا که انسان هنوز ماموریت رفت و برگشتی به مریخ انجام نداده است تا نمونه هایی را به زمین بیاورد این سنگها تنها نمونه های مریخ روی زمین اند.

شهابسنگها از دید دیگری هم تقسیم می شوند:شهابسنگهای سقوط عینی یا Falls  که زمان سقوط مشاهده شده وپس از زمان کمی یافت می شوند  و شهابسنگهای یافته یا Finds   که مدت زمان زیادی پس از سقوط یافت می شوند.

شهابسنگهای سنگی بیشتر از دسته اول هستند بنابراین عقیده بر این است که عمده شهابسنگهای یافت شده  از این دسته باشند.شهاب سنگهای آهنی بیشتر از  دسته دوم هستند چراکه این سنگها تامدت زمانهای مدیدی پس از سقوط فرسوده وهوازده نمی شوند .

شهاب سنگهادارای ارزش بسیار هستند هم از دید دارندگان کلکسیون شهاب سنگ وهم از دید افراد متخصصی که روی منشا ء ومواد تشکیل دهنده آنها کار می کنند.هرچند مدتی چنین سنگهایی با زمین برخورد می کنند والبته بسیاری از آنها شاید هیچ وقت به دست انسانها نیافتند.

شهابسنگها به طور تصادفی در همه جای زمین از مناطق گرم استوایی تا مناطق سرد قطبی سقوط می کنند و جایی از سیاره میزبان بهتری برای آنها نیست. اما در پهنه یخزده و سفید پوش مناطق قطبی شهابسنگها را راحت تر از هر کجای دیگر می توان شناسایی کرد. چون در این مناطق بجز سنگ های آسمانی اغلب نشانی از سنگ دیگری نیست و جستجو گران آنها را می توانند از دوردست به خوبی شناسایی کنند. همچنین کویرهای شنی و صحراهای بسیار خشک نیز مانند صحرای آفریقا میزبانان بسیار خوبی برای شهابسنگ ها می باشند.

اگر ناظر سقوط یک شهاب سنگ را در چند صد متری خود ببیند احتمالا"نخواهد توانست آن را پیدا کند وآنهایی که به طور اتفاقی به ساختمانها یا خود رو ها می خورند آشکارا استثنایی هستند.سابقه موثقی از مرگ افراد بر اثر سقوط شهاب سنگ وجود ندارد هر چند شهاب سنگ ناخلایت در مصر هنگام سقوط در سال 1911 میلادی سگی را کشت.

طبق پیش بینی آماری به ازای هر سه شهاب سنگ که نزدیک قطبین سقوط می کنند،چهار سنگ نیز نزدیک به استوا می افتند،زیرا تمرکز گرانشی شهاب سنگها را به سوی نواحی استوایی سوق می دهد.

شهاب سنگها در تمام ساعات شبانه روز سقوط می کنند اما شمار آنها در بعد از ظهروشامگاه بیشتر است.زیرا هنگام چرخش زمین ،نیمکره ای که در آن زمان محلی از ظهر تا نیمه شب است با اجرامی مواجه است که در گردش مداری به دور خورشید از روبرو به زمین نزدیک می شوند. در این مواقع آنها آسانتر در میدان گرانش زمین به دام می افتند.بر عکس این اجرام از نیمکره ای که در آن زمان محلی از نیمه شب تا ظهر است دور می شوند.پس احتمال آنکه در میدان گرانشی زمین به دام بیافتند ضعیف است.بیشتر اجرام منظومه شمسی در همان جهت زمین بدور خورشید می گردند بنابراین هنگام مواجهه،اختلاف سرعت با زمین اندک است،یعنی فقط در حد چند کیلومتر در ثانیه.هر چه سرعت مواجهه کمتر باشد بخت آنکه جسم هنگام سقوط در جو زمین نسوزد و سالم به سطح زمین برسد بیشتر است.اجرام نادری که در جهت مخالف زمین بدور خورشید می گردند  احتمالا" یکراست به نیمکره ای که زمان محلی آن از نیمه شب تا ظهر است می خورند. در این رویا رویی ،سرعت نسبی زمین وجسم می تواند به 70 کیلومتر در ثانیه برسد.این اجرام با چنین سرعتی بخت ناچیزی برای بقاء دارند ودر جو می سوزند.

                                              شهاب سنگها چگونه بر زمین می افتند؟

شهاسنگها تا قبل از اینکه بر زمین سقوط کنند شهابواره نامیده می شوند.سرعت شهابواره ها هنگام مواجهه با زمین همواره از 2/11 کیلومتر در ثانیه(سرعت گریز از میدان گرانش زمین)بیشتر است.این مقدار تقریبا" 40 برابر  سرعت صوت است.وقتی شهابواره در ارتفاع 100-120 کیلومتر  است اصطکاک جوی چنان آن را داغ می کند که آتشگویی درخشان پدید می آورد.آنچه از این پس روی می دهد به سرعت،جرم،وسستی ماده شهابواره بستگی دارد.اجرام خیلی کوچک می سوزند وشهاب نام می گیرند.اما ریزترین آنها سالم می مانند وخرده شهابسنگ نامیده می شوند.شهابواره های سست بنیان نرسیده به ارتفاع 80یا90کیلومتری از هم می پاشند ودنباله هایی چندگانه برجای می گذارند.اجرام سختی که بیش از حدود10گرم وزن دارندتولید آتش گویی میکنندوممکن است بخشی از آنها تا ارتفاعات پایین تر دوام بیاورند.اجرام بزرگ تر آتشگویهایی می آفرینند که گاه به درخشانی خورشید اند.

هنگام عبور از میان جو گرداگرد شهابواره های کوچک تر از یک متر غلافی از گاز های ملتهب شکل می گیرد که قطر آن گاه تا 200متر هم میرسد.این غلاف براثر اصطکاک جوی که سطح شهابواره را ذوب وتبخیر میکندونیز عبور جسم از میان جو که به هوای اطراف بار الکتریکی میدهد پدید می آید.تمام گرمای حاصل حین ذوب وتبخیر از شهابواره دور میشود ودرون آن سرد باقی می ماند .با نفوذ شهابواره به ارتفاعات پایین تر،هوای چگال تر از شتاب آن میکاهد.اگر جسم تا سرعت های فروصوت سالم بماند آتشگوی اطراف آن خاموش می شود و باقیمانده تحت نیروی گرانش سقوط میکندوشهابسنگ نام میگیرد بقایای آخرین ماده مذاب روی سطح جسم جامد می شود ولایه ی نازک و معمولا" سیاهرنگ موسوم به لعاب سوختهمی سازد.یک آتشگوی در خشان ممکن است در صدها کیلومتر از مسیر پروازش مشاهده شود و در اغلب موارد تغییر رنگ دهد.آتشگویی با تلاشی شهابواره شعله ور میشود و مانند گویی تابناک، تندرو و دنباله دار به چشم  میرسد،مگر برای ناظرینی که آن را درست از روبرو میبینند.برای آنها دنباله دار ناپیداست ودر عوض آتشگویی به ظاهر ثابت می بینند که با حرکت به طرف آنها هرلحظه بزرگ تر می شودمعمولا" آتشگوی ها فقط برای چند ثانیه مرئی هستند اما ممکن است ردی (یا دنباله ای)از غبار در آسمان برجای بگذارندکه چند ده دقیقه دوام بیاورد.

اغلب همانطور که غرش رعد به دنبال برق شنیده می شود ظهور یک آتشگوی نیز با آثار صوتی همراه است ،علاوه بر این ممکن است اصوات اسرار آمیزی شبیه تاراق...توروق و هیس....هیس نیز همزمان  با ظهور آتشگوی شنیده شوند.از آنجا که صداهای اخیر همزمان با ظهور آتشگوی به گوش میرسند عامل آنها نیز  باید با سرعت نور حرکت کند یعنی به نوعی با امواج مغناطیسی مربوط باشد.اثرات صوتی آتشگوی های درخشان می تواند سبب لرزش وشکستن شیشه ها شودوحتی زمین را اندکی بلرزاند.به دنبال این ها ،صداهای وزوز و صفیر سوت احتمالا" خبر از سقوط اجرامی می دهد که از این پس باید شهابسنگ خوانده شوند.دلیل تکه تکه شدن بعضی از شهابسنگها حین سقوط بر زمین:

هنگامیکه شهابواره با سرعتی فراتر از صوتبه جو چگال زیرین نفوذ می کند هوای جلوی آن متراکم می شود در حالیکه در عقب آن خلاء تشکیل می گردد. شهابواره ها اغلب تحت این تنش دوام نمی آورند وترک می خورند ، بویژه اگر سستی هایی در آنهاوجود داشته باشد.چنین سستی هایی ممکن است درزها یا رگه های ضربه باشند که در فضا بر اثر برخورد سیارکها پدید می آیند.تلاشی ممکن است در چند مرحله صورت بگیرد وبارشی شهابسنگی از چند قطعه بزرگ وبسیاری قطعات کوچک تر پدید آورد.با این وجود معمولا" بیشتر جرم شهابسنگ در قطعه های بزرگ باق می ماند.قطعات  یا پاره های بارش در محوطه ای بیضی شکل روی زمین پراکنده می شوند وبزرگترین آنها روی خطی که از مسیر پرواز دورتراست به زمین می افتد.

شهاب سنگها از کجا می آیند؟

ما از همزمانی ظهور آتشگوی های درخشان وسقوط شابسنگها می دانیم که آنها از فضا می آیند اما برای شناسایی سرچشمه آنها در فضا،نیازمند تعیین مدار شهابواره ها قبل از مواجهه آنها با زمین هستیم.این موضوع نیازمند آگاهی از جهت وسرعت هر شهابواره در هنگام پرواز جوی است.جهت لی را می توان ب استفاده از دست کم ده مشاهده توسط راصدانی دقیق که در دو طرف مسیر پرواز بوده باشند دریافت.اما سرعت را فقط به کمک عکس هایی که با دوربینهای خاص تهیه شده باشند می توان انداز ه گیری کرد.تاکنون چند مورد  موفق در اندازه گیری مشخصات مداری شهاب سنگها انجام شده و  مشخص شده که تعدادی از آنها دارای سرچشمه با مدارهایی مشابه مدارهای خانواده ای  سیارکی با نام خانواده سیارکهای آپولو و به شکل مدارهای بیضوی از مدار زمین تا کمربند سیارکی هستند.کمربند سیارکی شامل تعداد بی شماری سیارات کوچک یا قطعت سیاره ای است که در مدارهای تقریبا" دایره ای بدور خورشید در گردشند.گهگاه گرانش مشتری یک سیارک را به مداری بیضیوار می کشاند.اگر این مدار بیضوی مدار زمین را قطع کند ممکن است سیارک یا تکه هایی از آن به زمین اصابت کندبعضی اجرام که در مدارهایی شبیه مدار سیارکهای آپولو حرک می کنند،از درون تلسکوپ ظاهری مه آلود دارنداینها دنباله دارهای کوتاه دوره(یعنی دنباله دارهایی که در محدوده داخلی منظومه شمسی حرکت می کنند وبه همین سبب به دفعات مشاهده می شوند)هستند  وآشکار است که آنها، یا پسمانده های آنها،نیز به زمین سقوط می کنند.دنباله دارهای دراز دوره مدارهای بیضی بسیار کشیده ای دارند وسرعتشان هنگام رویارویی با زمین آنچنان زیاد است که اثر اصطکاکی جو به تخریب کامل وحتی انفجار آمیز آنها می انجامد.با ان وجود دنباله داران دراز دوره م توانند در محدوده داخلی منظومه شمسی به دام بیافتند ومداری کوتاه دوره پیدا کنند.پس احتمالا" در مین ،هم مواد سیارکی وهم دنباله داری به شکل شهابسنگ وخرده شهابسنگ فرو می ریزند.علاوه بر منشاءشهایسنگی ودنباله داری،ترکیب سیزده شهابسنگ نشان می دهد که آنها از ماه هستند وهشت تای دیگر نیز منشاءمریخی دارند.

سرعت هیچ یک از آتشگوی ها،شهابها یا دنباله دارانی که تاکنون مشاهده شده اند از سرعت گریز از منظومه شمسی بیشتر نبوده است.سرعت گریز از منظومه شمسی عبارت است از سرعتی که جسم باید برای خنثی کردن گرانش خورشید داشته باشد تا از میدان گرانشی آن بگریزد و وارد فضای بین سیاره ای شود.بر عکس ،جسمی که از فضای بین ستاره ای وارد میدان گرانشی خورشید شود به طرف آن شتاب می گیرد.در این حال سرعت جسم برابر خواهد بود با سرعت آنها در فضای بین ستاره ای به اضافه سرعتی که بر اثر گرانش خورشید پیدا کرده است.بنابراین هرجمی که از بیرون به منظومه شمسی وارد شود با سرعی بیش از سرعت گریز حرکت خواهد کرد.چون تاکنون چنی شهابسنگی مشاهده نشده می توانیم بگوییم که شهابسنگهایی که بر زمین می افتند همگی به منظومه شمسی تعلق دارند.قابل ذکر است سرعت گریز از خورشید 618 کیلومتر در ثانیه است.

سالیانه چه تعداد شهاب سنگ بر سطح زمین می افتد؟

تحقیقات نشان می دهند سالانه در حدود 26000 شهابسنگ هر یک به وزن بیش از 100 گرم بر زمین سقوط می کنند. از این میان بیشتر آنها در اقیانوس ها که 70 درصد سطح زمین را پوشانده اند می افتند.از بقیه نیز فقط سقوط 5 تا 6 مورد مستقیما" مشاهده می شود ویا منجر به خسارت می شود.همین ها هستند که بازیابی شده ودر دسترس دانشمندان قرار می گیرند.نمونه هایی از تقریبا" 900 سقوط مشاهده شده با چشم در مموعه های شهابسنگی حفظ می شوند که بیشتر آنها نیز مربوط به دو سده اخیر هستند. به غیر از شهابسنگها،شهابها وخرده شهابسنگها نیز شاید سالانه 10000 تن به جرم زمین اضافه می کنند،البته این مفدار در 4550 میلیون سالی که از عمر زمین می گذرد چندان بر جرم آن(که شش ضربدر ده بتوان 21 است)نیفزوده است.

               چند پرسش وپاسخ درباره شهابسنگها

عمر شهابسنگ ها چقدر است؟
در زندگی هر شهابسنگ چهار دوره زمانی مجزا وجود دارد:
1- سن زمینی: منظور مدت زمانی است که از سقوط شهابسنگ بر سطح زمین می گذرد.
2- سن تابش پرتوهای کیهانی: دومین سن هر شهابسنگ دوره ای است که طی آن مانند جرمی کوچک در مداری به دور خورشید می گردید.
3- سن پیدایش: منظور مدت زمانی است که از آخرین رویداد عمده دمای زیاد در شهابسنگ می گذرد.
4- سن ماقبل پیدایش: تقریباً تمام عناصر به جز هیدروژن و هلیم در دل گونه های مختلف ستاره ها پدید آمده اند. این موضوع نه تنها درباره شهابسنگها بلکه در مورد هر آنچه در زمین یافت می شود و از جمله بدن خود ما صادق است. سن ما قبل پیدایش برای هر عنصر فاصله زمانی میان پیدایش آن در یک ستاره تا شرکت آن در تشکیل سیارات یا شهابسنگ ها است.

چگونه می توان شهابسنگ ها را از سنگهای زمینی تشخیص داد؟
شهابسنگ ها شگلهای گوناگونی دارند که این اشکال در شناسایی آنها به ما کمک می کنند. بسیاری از آنها رویه ای صاف دارند و فاقد لبه های تیزند. روی بعضی از آنها فرورفتگی ها و برجستگی های ملایمی به چشم می خورد. مثل اینکه روی آنها را با نوک انگشت فشرده اند. تا زمانی که شهابسنگ ها کاملاً در معرض هوازدگی قرار نگیرند در درون این فرورفتگی ها آثاری از پوسته سوخته و جوشیده شهابسنگ دیده می شود.
برای اینکه با اطمینان بسیار بدانید که کدام سنگ شهابسنگ است باید چند آزمایش انجام دهید:
1- چگالی سنگ را اندازه بگیرید. چگالی شهابسنگ ها حداقل 3/3 گرم در سانتی متر مکعب است. سنگی را که فکر می کنید شهابسنگ است را به دقت وزن کنید. اگر سنگ کوچک بود می توانید از یک جواهر فروش درخواست کنید آن را وزن کند. سپس حجم سنگ را محاسبه کنید. برای این کار می توانید آزمایش معروف ارشمیدس را انجام دهید. ظرفی را پر از آب کنید و سنگ را توی آن بیندازید. مقدار آبی را که بیرون می ریزد با سرنگ یا پیمانه ای که حجمش مشخص است اندازه بگیرید. حجم به دست آمده در واقع حجم سنگ است.. وزن را بر حجم تقسیم کنید تا چگالی بدست آید. اگر چگالی سنگ بیشتر از 3/3 گرم در سانتی متر مکعب بود احتمال آسمانی بودنش بیشتر است.
2- قطب نمایی را به سنگ نزدیک کنید. اگر عقربه قطب نما منحرف شد باعث خوشحالی است. چون هرچه خاصیت مغناطیسی سنگ بیشتر باشد احتمال شهابسنگ بودنش هم بیشتر است.
3- بخش کوچکی از سنگ را به آرامی با سمباده بسایید. در شهابسنگ های سنگی رگه ها یا دانه های درخشان فلزی دیده می شود. در شهابسنگ های آهنی نیز رگه ها به صورت شعاع های براق دیده می شوند که روی هم افتاده اند. دقت کنید که این شعاع های فلزی را با بلورها و رگه های درخشان کوارتز یا میکای سنگ های زمینی اشتباه نگیرید. با یک ذره بین با درشتنمایی 10 یا بیشتر این رگه ها را بررسی کنید و از زوایای مختلف به آنها نگاه کنید. سطح رگه ها باید مانند سطوح فلزی به نظر آیند. با سوزن تیزی روی آنها خط بکشید. اگر خش نیفتاد رگه ها فلزی اند و سنگ هم به احتمال بسیار زیاد شهابسنگ است.

آیا شهابسنگ ها ارزش مادی دارند؟
سیارک های موجود در کمربند سیارک ها حاوی مواد معدنی بسیار زیادی می باشند. طبق یک تخمین علمی ارزش تمام مواد معدنی موجود در کمربند سیارک ها برای هر انسان روی زمین معادل 100 میلیارد دلار است. البته شکی نیست که استخراج این معادن در حال حاضر بیش از این هزینه دارد. شهابسنگ هایی هم که به زمین سقوط می کنند دارای مقادیر بسیار ناچیزی از این مواد معدنی هستند که این مواد اطلاعات بسیار زیادی را از منظومه شمسی در اختیار دانشمندان قرار می دهد. به همین دلیل مراکز خرید و فروش شهابسنگ ها در برخی از کشورها دایر شده است که مشتریان اصلی این مراکز بیشتر اوقات موزه ها و مراکز پژوهشی اند که نمونه های مهم تازه یافت شده را خریداری می کنند. نشانی اینترنتی www.meteorite.com  و www.imo.net   نمونه ای از چنین مراکزی است که به خرید و فروش شهابسنگ ها می پردازد. همچنین در این سایت اطلاعات جامعی را درباره شهابسنگ ها می یابید.

بررسی ارزش اقتصادی دهانه های برخوردی،از داغ ترین عرصه های کاربرد این شاخه از علوم است.کشف تله های نفتی در ساختار برخوردی ایمز در تگزاس،الماس در ساختار غول پیکر پوپیگای فدراسیوم روسیه،طلا در حوضه های بوشولد و  ورده فورت در آفریقای جنوبی ونیکل در ساختار سادبری کانادا تنها گوشه ای از ارزش بالقوه نمودهای برخوردی است.                                

   منبع:دانشنامه ی ستاره شناسی

مطالبی مفید درباره شهاب سنگ ها

شهاب سنگ ها اجرام طبیعی هستند که توسط جاذبه ی زمین، به سمت آن کشیده شده و پس ازعبوراز جو به سطح زمین برخورد می کنند.این اجرام می توانند شامل تکه هایی ازسیارک ها، دنباله دارها و… باشند. سقوط شهاب سنگ ها ممکن است با ظهورآتش و سپس انفجار همراه باشد. شهاب سنگ ها را معمولا به نام محلی که درآن یافت می شوند نام گذاری می کنند.

مطالبی مفید درباره شهاب سنگ ها

شهاب سنگ ها اجرام طبیعی هستند که توسط جاذبه ی زمین، به سمت آن کشیده شده و پس ازعبوراز جو به سطح زمین برخورد می کنند.این اجرام می توانند شامل تکه هایی ازسیارک ها، دنباله دارها و… باشند. سقوط شهاب سنگ ها ممکن است با ظهورآتش و سپس انفجار همراه باشد. شهاب سنگ ها را معمولا به نام محلی که درآن یافت می شوند نام گذاری می کنند. بعضی از این اجرام شبیه به سنگ های آتشفشانی زمین هستند.برخی دیگر شبیه آهن- نیکلی هستند که طبق باورهای امروزین هسته ی زمین رامی سارند. با این وجود بسیاری دیگر به هیچ چیز زمینی شباهت ندارند.  بعضی ازشهاب سنگ ها ممکن است بازمانده ی  ماده ی اولیه ای که منظومه ی شمسی ازآن پدید آمده، باشند. بررسی این گونه شهاب سنگ ها درآزمایشگاه دانشمندان را قادر می سازد تا با بخشی ازغباراختری که منظومه ی شمسی – از جمله خورشید وزمین- ازآن پدید آمده کار کنند.سقوط شهاب سنگ ها در برخی موارد شامل هزاران قطعه سنگ است که وزن آن ها روی هم به چندین تن می رسد. چنین مواردی را ((بارش شهاب سنگی)) می نامند و به هر قطعه ی جداگانه از

 

 

بارش شهاب سنگی ((پاره)) می گویند.

یک پاره ی آهنی ازبارش شهاب سنگی

کامپو دل سی یه لو،آرژانتین.

                            

سقوط شهاب سنگ تنها مختص زمین نیست؛یعنی این احتمال وجود دارد که سطح کرات وسیارات دیگر نیزمورد اصابت شهاب سنگ ها قرارگیرد. به طورمثال دربیست وسوم فروردین امسال مریخ نورد روح تصویری را از محیط اطراف خود به زمین مخابره کرد که یک شهاب سنگ را در خود جای داده بود.شایان ذکر است که این شهاب سنگ آلن هیلز نام گرفته ویک شهاب سنگ آهنی است.

گاهی اوقات پیش می آید که شهاب سنگ بزرگی با سطح سیارات سنگی مانند زمین و مریخ ویا با سطح کراتی مانند ماه برخورد کنند.دراثر برخورد این گونه شهاب سنگ ها،روی سطح سیارات سنگی حفره ها وگودال هایی بوجود می آیند که تا حدودی به دهانه ی یک آتشفشان خاموش شباهت دارند؛به این حفره ها و گودال ها ((کریتر)) یا ((دهانه های برخوردی)) می گویند. دهانه ی برخوردی بسیار قدیمی واقع در بیابان آریزونا درآمریکای جنوبی ازاین جمله است.

 

خرده شهاب سنگ ها: کوچکترین اجرامی که به زمین سقوط می کنند گویچه های کیهانی وذرات غبار میان سیاره ای هستند.

گویچه های کیهانی، دانه های کروی کوچکی به قطر تقریبی ۱ میلی متریا کمترهستند.آن ها را درگل ولای ته اقیانوس ها،یعنی جایی که از خشکی دور است،ودریخ های قاره ی جنوب ونیز جزیره ی گرین لند یافته اند.

گویچه ای کیهانی به قطر ۲/۰ میلی متر

 

ذرات غبارمیان سیاره ای شکل نامنظمی دارند واندازه ی آن ها کمتر از۰۵/۰ میلی متراست.ناسا ازاواخردهه ۱۹۷۰ به کمک هواپیماهای بلند پروازی که مدل اصلاح شده ی هواپیمایU-۲ هستند،به نمونه گیری از آن ها پرداخته است.به تازگی نیز آن ها را مانند گویچه های کیهانی در یخ های قطب جنوب کشف کردند.گویچه های کیهانی وذرات غبار میان سیاره ای((خرده شهاب سنگ))نامیده میشوند.  

ذره ای از غبار میان سیاره ای

به قطر۲۰میکرومتر

 

ابعاد کوچک خرده شهاب سنگ ها به آنها امکان میدهد تا به راحتی گرما را  شکل تابش ازخود دورکنند وهنگام عبورازجوّّ زمین ذوب نشوند،لذا شکل اولیه ی خود راحفظ می کنند.شهاب سنگ های بزرگ ازنظرکانی شناسی با خرده شهاب- سنگ ها،که احتمالابسیاری ازآن ها ازدنباله داران جدا شده اند،تفاوت دارند.

منبع:نجوم ایران